برای پس گرفتن شکایت کجا باید برم

برای پس گرفتن شکایت، بسته به مرحله پرونده و نوع شکایت، می توانید از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی (ثنا) به صورت آنلاین و یا با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا مرجع قضایی رسیدگی کننده (دادسرا یا دادگاه) اقدام کنید. این تصمیم مهم حقوقی نیازمند آگاهی کامل از جوانب قانونی و عملی آن است. پس گرفتن شکایت یا همان استرداد آن، می تواند به دلایل مختلفی نظیر صلح و سازش با طرف مقابل، دریافت خسارت، اشتباه در طرح اولیه شکایت یا حتی تغییر نظر شاکی رخ دهد. با توجه به پیچیدگی های حقوقی این فرآیند، درک مسیر درست برای پیگیری آن ضروری است.

انصراف از شکایت یک اقدام قانونی است که با آثار حقوقی مشخصی همراه است. این فرآیند در دعاوی کیفری و حقوقی، دارای تفاوت هایی است که اطلاع از آن ها به شاکی کمک می کند تا با دیدی باز و آگاهانه تصمیم گیری کند. شناخت مراجع صالح برای ثبت درخواست، مدارک مورد نیاز و همچنین تبعات حقوقی این تصمیم، از جمله مواردی است که هر فردی پیش از اقدام به استرداد شکایت باید به آن ها مسلط باشد.

آشنایی با مفاهیم کلیدی: استرداد شکایت و اعلام گذشت

قبل از آنکه وارد جزئیات «کجا باید برم» شویم، لازم است دو مفهوم کلیدی و مرتبط را به دقت بشناسیم: «استرداد شکایت یا دعوا» و «اعلام گذشت». این دو اصطلاح با وجود شباهت ظاهری، تفاوت های ماهوی و آثار حقوقی متفاوتی دارند که در فرآیند پس گرفتن شکایت، انتخاب صحیح آن ها بسیار حائز اهمیت است.

استرداد شکایت/دعوا: انصراف از پیگیری

استرداد شکایت یا دعوا، به معنای انصراف رسمی و قانونی شاکی یا خواهان از ادامه پیگیری پرونده خود در مراجع قضایی است. این اقدام می تواند در مراحل مختلف دادرسی صورت گیرد:

• قبل از رسیدگی: زمانی که هنوز پرونده وارد مرحله رسیدگی ماهوی نشده و صرفاً ثبت گردیده است.
• حین رسیدگی: در طول جلسات دادرسی و پیش از صدور رأی نهایی.
• بعد از صدور حکم (در موارد خاص): اگرچه کمتر رایج است، اما در برخی دعاوی حقوقی، امکان استرداد دعوا حتی پس از صدور حکم اولیه نیز ممکن است وجود داشته باشد.

تفاوت استرداد شکواییه (در دعاوی کیفری) با استرداد دادخواست (در دعاوی حقوقی) در ماهیت و آثار حقوقی آن ها است. در پرونده های کیفری، استرداد شکواییه بیشتر به معنای انصراف از پیگیری جنبه خصوصی جرم است، در حالی که در پرونده های حقوقی، استرداد دادخواست به طور کامل به معنای پایان دادن به دعوا از سوی خواهان است و او می تواند تحت شرایطی مجدداً همان دعوا را مطرح کند.

اعلام گذشت: شرط اساسی در جرایم قابل گذشت

اعلام گذشت، مفهومی است که به طور انحصاری در جرایم «قابل گذشت» کاربرد دارد. جرم قابل گذشت، جرمی است که تعقیب و مجازات مرتکب آن، منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با گذشت او، پرونده کیفری متوقف شده و از ادامه رسیدگی باز می ماند. اعلام گذشت، علاوه بر توقف تعقیب، موجب سقوط مجازات نیز می شود.

اثر حقوقی اعلام گذشت، بسیار قوی تر از استرداد شکایت در جرایم کیفری است. در واقع، با اعلام گذشت شاکی، پرونده برای همیشه مختومه می شود و شاکی دیگر نمی تواند مجدداً همان شکایت را با همان موضوع مطرح کند. این در حالی است که در برخی موارد استرداد دادخواست حقوقی، خواهان می تواند دوباره اقدام کند. بنابراین، انتخاب بین این دو مفهوم، بسته به نوع جرم و مرحله پرونده، اهمیت بسیار زیادی دارد.

گام اول حیاتی: تشخیص نوع شکایت (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت)

حیاتی ترین مرحله برای هر شخصی که قصد پس گرفتن شکایت خود را دارد، تشخیص نوع شکایت از نظر «قابل گذشت» یا «غیرقابل گذشت» بودن است. این تمایز، تعیین کننده اصلی فرآیند و مکان های اقدام برای پس گرفتن شکایت است و پیامدهای حقوقی متفاوتی دارد. بسیاری از سردرگمی ها و اقدامات اشتباه در این مرحله ناشی از عدم شناخت کافی از این تفاوت هاست.

جرایم قابل گذشت: پایان با رضایت شاکی

جرایم قابل گذشت، آن دسته از جرایمی هستند که تعقیب، رسیدگی و مجازات مجرم، منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با اعلام رضایت و گذشت او، فرآیند قضایی به طور کامل متوقف می شود. در این نوع جرایم، جنبه عمومی جرم بسیار ضعیف یا اساساً وجود ندارد. به همین دلیل، اراده شاکی خصوصی در ادامه یا توقف پرونده تعیین کننده است. با پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت، پرونده مختومه می شود و مجرم از تعقیب و مجازات رها می گردد.

مثال های رایج جرایم قابل گذشت شامل موارد زیر است:

• توهین و فحاشی ساده (ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی)
• ضرب و جرح عمدی خفیف (در صورتی که منجر به نقص عضو، از بین رفتن منافع اعضا یا فوت نشود و رضایت شاکی حاصل گردد)
• تهدید به غیر از قتل (ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی)
• خیانت در امانت (در برخی موارد، البته با پیچیدگی های خاص خود)
• فحاشی یا مزاحمت تلفنی (ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی)
• ترک انفاق (ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی)

در این جرایم، اثر پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت آن است که پرونده به طور کامل بسته می شود و دیگر هیچ گونه پیگرد قانونی علیه متهم وجود نخواهد داشت.

جرایم غیرقابل گذشت: ادامه پیگیری جنبه عمومی

جرایم غیرقابل گذشت، بر خلاف دسته قبل، دارای جنبه عمومی هستند. این بدان معناست که حتی اگر شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کند و اعلام گذشت نماید، دادستان (مدعی العموم) به دلیل اخلال در نظم عمومی و امنیت جامعه، پیگیری و تعقیب جرم را ادامه خواهد داد. در این جرایم، رضایت شاکی تنها می تواند در تخفیف مجازات مؤثر باشد، اما هرگز منجر به توقف کامل فرآیند کیفری نمی شود. هدف از پیگیری این جرایم، حفظ نظم و امنیت جامعه و جلوگیری از تکرار جرم است.

مثال های رایج جرایم غیرقابل گذشت شامل موارد زیر است:

• قتل عمد
• سرقت مسلحانه و سرقت های حدی
• تجاوز به عنف
• کلاهبرداری در ابعاد کلان و سازمان یافته
• جرایم امنیتی و علیه نظام
• رشوه و اختلاس

در این جرایم، پس گرفتن شکایت توسط شاکی خصوصی صرفاً جنبه خصوصی جرم را خاتمه می دهد، اما جنبه عمومی آن همچنان توسط مراجع قضایی دنبال می شود و متهم ممکن است حتی با رضایت شاکی، محاکمه و مجازات شود.

چگونگی تشخیص نوع جرم و اهمیت آن

برای پس گرفتن شکایت، تشخیص نوع جرم (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت) نقطه شروع و اساسی است. این تشخیص معمولاً از طریق یکی از راه های زیر امکان پذیر است:

1. مشاوره حقوقی: بهترین و مطمئن ترین راه، مشورت با یک وکیل متخصص کیفری است. وکیل با بررسی دقیق موضوع شکایت و مواد قانونی مرتبط، به شما اطلاع می دهد که آیا شکایت شما از نوع قابل گذشت است یا خیر و چه آثاری خواهد داشت.
2. بررسی مواد قانونی: در قوانین مجازات اسلامی، برخی مواد به صراحت جرایم قابل گذشت را مشخص کرده اند. با این حال، تفسیر مواد قانونی و تشخیص دقیق جزئیات، نیازمند دانش حقوقی است و برای افراد عادی دشوار خواهد بود.

نادیده گرفتن این گام می تواند منجر به اقدام اشتباه و بی اثر، هدر رفتن زمان و هزینه، و حتی پشیمانی های حقوقی جبران ناپذیر شود. بنابراین، قبل از هر اقدامی برای انصراف از شکایت، از قابل گذشت بودن یا نبودن جرم اطمینان حاصل کنید.

کجا باید برم؟ مکان ها و روش های عملی برای پس گرفتن شکایت

اکنون که با مفاهیم اصلی و تفاوت جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت آشنا شدیم، به سوال اصلی می پردازیم: برای پس گرفتن شکایت کجا باید برم؟ پاسخ به این سوال بستگی به شرایط شما و ترجیحاتتان دارد. دو مسیر کلی برای استرداد شکایت یا اعلام گذشت وجود دارد: روش آنلاین از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی (ثنا) و روش حضوری با مراجعه به مراجع قضایی یا دفاتر خدمات قضایی.

روش آنلاین: سامانه خدمات الکترونیک قضایی (ثنا)

سامانه خدمات الکترونیک قضایی (ثنا) انقلابی در دسترسی به خدمات قضایی ایجاد کرده است. افرادی که حساب کاربری فعال در این سامانه دارند، می توانند بخش عمده ای از فرآیندهای قضایی، از جمله استرداد شکایت یا اعلام گذشت را به صورت آنلاین انجام دهند. این روش به ویژه در مراحل اولیه پرونده و برای شکایات ساده تر کاربرد فراوان دارد.

مزایای استفاده از سامانه ثنا

استفاده از سامانه ثنا برای پس گرفتن شکایت مزایای قابل توجهی دارد که شامل موارد زیر است:

• صرفه جویی در زمان و هزینه: دیگر نیازی به حضور فیزیکی و صرف زمان و هزینه برای رفت وآمد به مراجع قضایی نیست.
• امکان ثبت درخواست در هر زمان و مکان: شما می توانید در هر ساعت از شبانه روز و از هر مکانی که به اینترنت دسترسی دارید، درخواست خود را ثبت کنید.
• کاهش بروکراسی: فرآیند به صورت الکترونیکی و با مراحل مشخص پیش می رود و پیچیدگی های اداری کاهش می یابد.
• پیگیری آسان: وضعیت درخواست ثبت شده به راحتی از طریق همان سامانه قابل پیگیری است و ابلاغیه ها نیز به صورت الکترونیکی ارسال می شوند.

مراحل گام به گام استرداد شکایت از طریق ثنا

برای پس گرفتن شکایت از طریق سامانه ثنا، مراحل زیر را با دقت دنبال کنید:

1. ورود به سایت عدل ایران (adliran.ir):

   ابتدا وارد پورتال اصلی قوه قضائیه به آدرس www.adliran.ir شوید. در صفحه اصلی، به بخش «خدمات قضایی من» یا مستقیماً «سامانه ثنا» مراجعه کنید.

2. احراز هویت و ورود به حساب کاربری:

   با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی (گذرواژه موقت) که هنگام ثبت نام در سامانه ثنا دریافت کرده اید، وارد حساب کاربری خود شوید. اگر رمز شخصی خود را فراموش کرده اید، می توانید از گزینه «بازیابی رمز عبور» استفاده کنید. یک رمز موقت به شماره تلفن همراه ثبت شده در ثنا ارسال می شود.

3. انتخاب گزینه مربوط به درخواست ها یا شکواییه/دادخواست:

   پس از ورود به حساب کاربری، از منوی خدمات، به دنبال گزینه هایی مانند «درخواست ها»، «ثبت لایحه»، یا «شکواییه/دادخواست» باشید. معمولاً گزینه «ثبت لایحه» مسیر مناسب برای ثبت درخواست استرداد یا اعلام گذشت است.

4. جستجو و انتخاب پرونده مربوطه:

   در این بخش، شما باید اطلاعات پرونده فعال خود را وارد کنید. این اطلاعات شامل شماره پرونده، شماره بایگانی و شعبه رسیدگی کننده است. با وارد کردن این مشخصات، سیستم پرونده مورد نظر را به شما نمایش می دهد.

5. انتخاب اعلام گذشت یا استرداد شکایت (در قالب لایحه):

   در برخی سامانه ها ممکن است گزینه مستقیمی برای «اعلام گذشت» یا «استرداد شکایت» وجود نداشته باشد. در این صورت، باید از طریق گزینه «ثبت لایحه» اقدام کنید. در متن لایحه، به طور صریح و شفاف بنویسید که قصد پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت را دارید. نمونه متن کوتاه می تواند به این شکل باشد: اینجانب شاکی پرونده به شماره [شماره پرونده]، [نام و نام خانوادگی شاکی]، به دلایل شخصی/صلح و سازش با مشتکی عنه/خوانده، از ادامه پیگیری شکایت خود انصراف می دهم و درخواست مختومه شدن پرونده را دارم.

6. پیوست مدارک (اختیاری اما توصیه شده):

   در صورتی که توافق نامه صلح و سازش کتبی با طرف مقابل دارید یا رضایت نامه ای را تنظیم کرده اید، می توانید تصویر اسکن شده آن را به لایحه خود پیوست کنید. این کار به تسریع روند بررسی کمک می کند.

7. تأیید نهایی و دریافت کد رهگیری:

   پس از تکمیل اطلاعات و پیوست های لازم، درخواست خود را نهایی کنید. سامانه به شما یک کد رهگیری ارائه می دهد. نگهداری این کد رهگیری برای پیگیری های بعدی ضروری است.

نکات مهم هنگام استفاده از سامانه ثنا

• فعال بودن حساب ثنا: برای استفاده از خدمات آنلاین، حتماً باید حساب کاربری ثنا شما فعال باشد و به رمز شخصی خود دسترسی داشته باشید.
• دقت در وارد کردن اطلاعات پرونده: هرگونه اشتباه در وارد کردن شماره پرونده یا شعبه، می تواند روند رسیدگی را به تأخیر بیندازد.
• بررسی وضعیت درخواست: پس از ثبت درخواست، به صورت دوره ای وضعیت آن را از طریق بخش «پیگیری لایحه» در سامانه ثنا بررسی کنید. ابلاغیه های مربوط به تصمیم قاضی نیز از همین طریق به شما اطلاع داده می شود.

روش حضوری: مراجعه به مراجع قضایی و دفاتر خدمات

علاوه بر روش آنلاین، امکان پس گرفتن شکایت به صورت حضوری نیز وجود دارد. این روش برای افرادی که به اینترنت یا سامانه ثنا دسترسی ندارند، یا در مواردی که نیاز به تنظیم صورتجلسه صلح و سازش با حضور طرفین در مرجع قضایی است، گزینه مناسبی است. همچنین در پرونده های پیچیده تر یا مراحل پیشرفته دادرسی، گاهی مراجعه حضوری ضروری تر است.

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراکزی هستند که خدمات قضایی را به صورت حضوری و با کمک کارمندان متخصص ارائه می دهند. در واقع این دفاتر، واسطه ای بین مردم و سیستم قضایی هستند.

• مراحل:
  1. مراجعه حضوری: به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سراسر کشور مراجعه کنید.
  2. ارائه مدارک: کارت ملی و اطلاعات کامل پرونده (شماره پرونده و شعبه رسیدگی کننده) را به کارمند دفتر ارائه دهید.
  3. درخواست ثبت: درخواست خود را برای ثبت «اعلام گذشت» یا «استرداد شکایت» به کارمند اعلام کنید. آن ها متن مربوطه را برای شما آماده و ثبت می کنند.
  4. پرداخت هزینه: برای ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی معمولاً هزینه اندکی دریافت می شود که باید پرداخت کنید.
  5. دریافت کد رهگیری: پس از ثبت، یک کد رهگیری به شما داده می شود که برای پیگیری های بعدی لازم است.
• مدارک لازم:

  کارت ملی و شناسنامه، اطلاعات کامل پرونده (شماره پرونده، شماره بایگانی، شعبه)، در صورت وجود رضایت نامه کتبی و رسمی، آن را نیز همراه داشته باشید.

مرجع قضایی رسیدگی کننده (دادسرا یا دادگاه)

در برخی موارد، به ویژه در مراحل پیشرفته تر پرونده یا زمانی که نیاز به گفتگوی مستقیم با قاضی یا بازپرس است، مراجعه مستقیم به شعبه رسیدگی کننده در دادسرا یا دادگاه ضروری می شود.

• مراحل:
  1. مراجعه به شعبه رسیدگی کننده: باید بدانید پرونده شما در کدام شعبه دادسرا (در مرحله تحقیقات مقدماتی) یا دادگاه (در مرحله دادرسی) در حال رسیدگی است.
  2. ملاقات با قاضی/بازپرس یا مسئول دفتر: در صورت امکان و نیاز، می توانید با قاضی یا بازپرس پرونده ملاقات کرده و شفاهی اعلام گذشت یا استرداد شکایت کنید. این اعلام در صورتجلسه قاضی ثبت می شود. در غیر این صورت، با مسئول دفتر شعبه صحبت کنید.
  3. تنظیم لایحه کتبی یا اعلام شفاهی: اگر از قبل لایحه کتبی آماده نکرده اید، می توانید در همان محل، متن کوتاهی را روی کاغذ نوشته و به امضای خود برسانید. در برخی جلسات دادرسی، امکان اعلام شفاهی گذشت در حضور قاضی و ثبت آن در صورتجلسه دادگاه نیز وجود دارد.
  4. ثبت صورتجلسه صلح و سازش: اگر با متهم یا خوانده به توافق رسیده اید و تمایل دارید که صلح نامه به صورت رسمی در مرجع قضایی ثبت شود، می توانید با حضور طرفین، درخواست تنظیم صورتجلسه صلح و سازش را ارائه دهید.
• مدارک لازم:

  کارت ملی و شناسنامه، اطلاعات پرونده، لایحه کتبی (در صورت آماده سازی قبلی)، و رضایت نامه (اگر وجود دارد).

نکات مهم در مراجعه حضوری

• اطلاع از شعبه رسیدگی کننده: حتماً از شماره شعبه و دادسرا یا دادگاه رسیدگی کننده به پرونده خود مطلع باشید.
• ساعات کاری مراجع: از ساعات کاری مراجع قضایی و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آگاه باشید تا با مشکل مواجه نشوید.
• احتمال شلوغی: مراجع قضایی معمولاً شلوغ هستند، بنابراین برای انجام کارهایتان باید صبر و حوصله به خرج دهید.

مدارک و شرایط عمومی لازم برای پس گرفتن شکایت

برای اینکه فرآیند پس گرفتن شکایت شما با موفقیت و بدون اتلاف وقت انجام شود، لازم است از مدارک و شرایط عمومی مورد نیاز اطلاع داشته باشید. تهیه و ارائه صحیح این موارد، نقش کلیدی در پذیرش درخواست شما توسط مراجع قضایی دارد.

مدارک شناسایی شاکی

اولین و مهم ترین مدرک، مدارک شناسایی معتبر شماست. ارائه کارت ملی و شناسنامه برای احراز هویت شاکی یا وکیل وی الزامی است. در صورتی که وکیل شما اقدام به استرداد شکایت می کند، باید وکالت نامه رسمی با حدود اختیارات لازم را نیز ارائه دهد.

اطلاعات کامل پرونده

شما باید اطلاعات دقیق پرونده خود را داشته باشید. این اطلاعات شامل:

• شماره پرونده: یک عدد منحصر به فرد که به هر پرونده اختصاص داده می شود.
• شماره بایگانی: شماره ای که پرونده شما با آن در بایگانی دادسرا یا دادگاه شناسایی می شود.
• شعبه رسیدگی کننده: نام و شماره شعبه دادسرا یا دادگاه که پرونده شما در آنجا در حال بررسی است.

دقت در ارائه این اطلاعات، از ارجاع اشتباه درخواست شما جلوگیری می کند و روند رسیدگی را تسریع می بخشد.

رضایت نامه کتبی

اگر صلح و سازش با طرف مقابل، خارج از مراجع قضایی صورت گرفته و شما متنی را برای اعلام رضایت تهیه کرده اید، لازم است این رضایت نامه به صورت کتبی و رسمی تنظیم شده باشد. رضایت نامه باید شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل شاکی و مشتکی عنه/خوانده.
• شماره و مشخصات پرونده.
• اعلام صریح و بدون ابهام رضایت و گذشت از ادامه شکایت.
• ذکر دقیق جزئیات توافق (در صورت وجود، مثلاً جبران خسارت).
• امضای شاکی و در صورت امکان امضای مشتکی عنه/خوانده و گواهی امضا در دفاتر اسناد رسمی (برای اعتبار بیشتر).

حضور وکیل

اگر پرونده توسط وکیل شما پیگیری می شود، وکیل باید وکالت نامه رسمی معتبری ارائه دهد که صراحتاً در آن اختیار «استرداد شکایت» یا «اعلام گذشت» قید شده باشد. بدون این اختیار صریح، وکیل نمی تواند از جانب موکل خود اقدام به پس گرفتن شکایت کند.

بلوغ و عقلانیت شاکی

درخواست پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت تنها از سوی شخصی معتبر است که از نظر قانونی بالغ و عاقل باشد. اگر شاکی صغیر یا محجور باشد، ولی یا قیم قانونی او باید با رعایت تشریفات قانونی و با اذن مرجع صالح اقدام کند.

هزینه های احتمالی پس گرفتن شکایت

هزینه پس گرفتن شکایت معمولاً بالا نیست. در صورتی که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کنید، هزینه اندکی برای ثبت و ارسال درخواست دریافت می شود. در صورت مراجعه مستقیم به دادسرا یا دادگاه، معمولاً هزینه ای بابت خود درخواست دریافت نمی شود، اما ممکن است برای کپی مدارک یا برخی فرم های اداری، هزینه های جزئی متحمل شوید.

آگاهی کامل از مدارک و شرایط لازم، گام نخست برای یک فرآیند موفقیت آمیز در پس گرفتن شکایت است. بدون تکمیل این موارد، احتمال تأخیر یا رد درخواست وجود دارد.

مراحل قانونی پس از ثبت درخواست استرداد یا گذشت

پس از اینکه درخواست پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت را چه به صورت آنلاین از طریق سامانه ثنا و چه به صورت حضوری ثبت کردید، پرونده وارد مرحله جدیدی از رسیدگی می شود. این مرحله شامل بررسی درخواست شما توسط مراجع قضایی و اتخاذ تصمیم نهایی است. آشنایی با این مراحل به شما کمک می کند تا با آمادگی بیشتری، منتظر نتیجه باشید و در صورت لزوم، پیگیری های لازم را انجام دهید.

بررسی درخواست توسط مرجع قضایی

پس از ثبت درخواست، قاضی، بازپرس یا دادیار رسیدگی کننده به پرونده، درخواست شما را بررسی می کند. هدف اصلی از این بررسی، اطمینان از صحت و اعتبار درخواست و همچنین احراز اصالت رضایت شاکی است. قاضی باید مطمئن شود که رضایت شاکی بدون هیچ گونه اجبار، اکراه یا فشار غیرقانونی بوده است. در برخی موارد، ممکن است مرجع قضایی شاکی را برای توضیح بیشتر یا تأیید حضوری دعوت کند.

صدور قرار مناسب و ابلاغ نتیجه

بر اساس بررسی های انجام شده و نوع جرم، مرجع قضایی یکی از قرارهای زیر را صادر می کند:

• در جرایم قابل گذشت:

  در صورتی که جرم از نوع قابل گذشت باشد و رضایت شاکی احراز شود، قرار «موقوفی تعقیب» (در مرحله دادسرا) یا «موقوفی رسیدگی» (در مرحله دادگاه) صادر می شود. این قرار به معنای توقف کامل پیگیری کیفری و مختومه شدن پرونده است.

• در جرایم غیرقابل گذشت:

  اگر جرم از نوع غیرقابل گذشت باشد، با وجود اعلام گذشت شاکی خصوصی، رسیدگی به جنبه عمومی جرم ادامه پیدا می کند. در این حالت، گذشت شاکی صرفاً می تواند در تخفیف مجازات متهم مؤثر باشد و منجر به توقف کامل پرونده نخواهد شد.

• در دعاوی حقوقی:

  در دعاوی حقوقی، بسته به مرحله پرونده، قرار «رد دعوا» (اگر استرداد پیش از اولین جلسه دادرسی باشد و خواهان دوباره بتواند دعوا را مطرح کند) یا «ابطال دادخواست» (در مراحل بعدی) صادر می شود. در صورت رد دعوا، خواهان می تواند با پرداخت مجدد هزینه دادرسی، دوباره همان دعوا را مطرح کند، مگر اینکه استرداد به صورت قطعی و با انصراف از حق باشد.

پس از صدور قرار مربوطه، نتیجه از طریق سامانه ثنا به طرفین پرونده (شاکی و متهم/خوانده) ابلاغ می شود. اهمیت پیگیری ابلاغیه ها برای اطلاع از وضعیت نهایی پرونده بسیار زیاد است.

تغییرات در قرار تأمین و آزادی متهم

در صورتی که متهم در قبال پرونده، قرار تأمین کیفری (مانند وثیقه، کفالت یا التزام به حضور) داشته باشد، با پس گرفتن شکایت و صدور قرار موقوفی تعقیب یا رسیدگی در جرایم قابل گذشت، قرار تأمین متهم نیز رفع خواهد شد. اما این فرآیند ممکن است فوراً انجام نشود و نیاز به دستور قاضی داشته باشد. در جرایم غیرقابل گذشت، حتی با گذشت شاکی، تا زمانی که به جنبه عمومی جرم رسیدگی و حکم نهایی صادر نشود، قرار تأمین متهم ممکن است کماکان پابرجا بماند. قاضی پرونده بر اساس نوع جرم، میزان مجازات قانونی و احتمال فرار یا از بین بردن دلایل، در خصوص رفع یا ابقای قرار تأمین تصمیم گیری می کند.

نکات مهم، هشدارها و عواقب حقوقی پیش از اقدام

تصمیم به پس گرفتن شکایت یک گام مهم با پیامدهای حقوقی قابل توجه است. پیش از هر اقدامی، لازم است به نکات و هشدارهای زیر توجه کنید تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود و تصمیمی آگاهانه بگیرید. عدم توجه به این موارد می تواند منجر به ضایع شدن حقوق شما یا پیچیدگی های غیرضروری در روند قضایی شود.

غیرقابل برگشت بودن استرداد شکایت

یکی از مهمترین نکاتی که باید بدانید این است که در اغلب موارد، پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت، عملی قطعی و غیرقابل برگشت محسوب می شود. به این معنا که پس از انصراف رسمی، شاکی نمی تواند مجدداً همان شکایت را با همان موضوع و علیه همان شخص مطرح کند. این امر به خصوص در جرایم قابل گذشت که با اعلام گذشت، پرونده مختومه می شود، اهمیت دوچندانی دارد. بنابراین، پیش از تصمیم گیری، از قطعیت تصمیم خود اطمینان حاصل کنید.

اثر بر جنبه عمومی جرم

همانطور که قبلاً توضیح داده شد، در جرایم غیرقابل گذشت، حتی با وجود انصراف از شکایت یا اعلام گذشت توسط شاکی خصوصی، جنبه عمومی جرم توسط دادستان پیگیری خواهد شد. گذشت شاکی تنها می تواند در تخفیف مجازات متهم مؤثر باشد و هرگز منجر به توقف کامل پرونده نمی شود. این نکته برای بسیاری از افراد که گمان می کنند با پس گرفتن شکایت، پرونده به طور کامل بسته می شود، یک هشدار جدی است.

اهمیت توافقات کتبی و شفاف

اگر دلیل پس گرفتن شکایت، رسیدن به صلح و سازش با طرف مقابل است، حتماً مفاد توافقات خود را به صورت کتبی و شفاف تنظیم کنید. این سند باید به امضای طرفین برسد و جزئیاتی مانند دریافت خسارت، تعهدات متهم/خوانده، یا هرگونه شرط دیگری در آن به وضوح قید شود. ارائه این توافق نامه به مراجع قضایی، از بروز اختلافات بعدی و ادعاهای خلاف واقع جلوگیری می کند و مبنای رسمی برای مختومه شدن پرونده خواهد بود.

ضرورت مشورت با وکیل متخصص

مشورت با یک وکیل متخصص پیش از هر اقدامی برای پس گرفتن شکایت، از اهمیت حیاتی برخوردار است. وکیل با بررسی دقیق جزئیات پرونده شما، نوع جرم، مرحله رسیدگی و پیامدهای حقوقی احتمالی، بهترین مسیر را به شما نشان می دهد. این اقدام به خصوص در پرونده های پیچیده، با ابهامات حقوقی، یا زمانی که پای منافع مالی قابل توجهی در میان است، می تواند از تصمیمات اشتباه و ضررهای جبران ناپذیر جلوگیری کند.

زمان بندی و پیگیری درخواست

فرآیند بررسی و تأیید درخواست پس گرفتن شکایت ممکن است زمان بر باشد. پس از ثبت درخواست، باید صبور باشید و به صورت منظم وضعیت آن را از طریق سامانه ثنا یا با مراجعه به مرجع قضایی پیگیری کنید. توقع نداشته باشید که پرونده فوراً مختومه شود، زیرا نیاز به طی شدن مراحل اداری و قضایی دارد.

مواجهه با فشار و تصمیم گیری آگاهانه

در برخی موارد، شاکی ممکن است تحت فشار از سوی متهم، خانواده وی یا حتی سایر افراد، مجبور به پس گرفتن شکایت شود. هشدار جدی این است که هرگز تحت فشار و بدون اراده آزاد، از شکایت خود انصراف ندهید. تصمیم به پس گرفتن شکایت باید کاملاً آگاهانه، مستقل و بر اساس سنجش تمام جوانب باشد. رضایتی که تحت اجبار یا اکراه باشد، فاقد اعتبار قانونی است و ممکن است در آینده برای شما مشکلات جدیدی ایجاد کند.

پرونده های دارای چند شاکی

اگر پرونده دارای چند شاکی باشد، در جرایم قابل گذشت، رضایت تمامی شاکیان برای توقف کامل پیگیری کیفری و مختومه شدن پرونده الزامی است. عدم رضایت حتی یک شاکی، مانع از توقف کامل پرونده می شود و رسیدگی به بخش مربوط به آن شاکی ادامه پیدا می کند. این موضوع، به ویژه در دعاوی گروهی یا زمانی که چند نفر به صورت همزمان از یک شخص شکایت کرده اند، باید مورد توجه قرار گیرد.

سوالات متداول

آیا می توان شکایت را پس از صدور حکم نهایی پس گرفت؟

پس از صدور حکم نهایی، به طور کلی امکان پس گرفتن شکایت در معنای لغو کامل حکم وجود ندارد. با این حال، در برخی جرایم قابل گذشت، اگر اجرای حکم (مانند زندان یا شلاق) منوط به ادامه شکایت شاکی باشد و شاکی گذشت کند، ممکن است با دستور قاضی، اجرای حکم متوقف یا در مجازات تخفیف داده شود. این موارد استثنایی و نیازمند بررسی دقیق پرونده و مشورت با وکیل است.

اگر دسترسی به سامانه ثنا ندارم چه کنم؟

اگر به سامانه ثنا دسترسی ندارید یا حساب کاربری شما فعال نیست، می توانید به صورت حضوری برای پس گرفتن شکایت اقدام کنید. دو راه اصلی برای این کار وجود دارد: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی که برای شما درخواست را ثبت می کنند و یا مراجعه مستقیم به شعبه رسیدگی کننده در دادسرا یا دادگاه و ارائه لایحه کتبی یا اعلام شفاهی گذشت.

می توانم بخشی از شکایت را پس بگیرم؟

بله، در برخی موارد امکان پس گرفتن بخشی از شکایت وجود دارد، مشروط بر اینکه موضوع شکایت قابل تفکیک باشد. برای مثال، اگر در یک شکایت، چند عنوان اتهامی مطرح شده باشد و شما قصد انصراف از یکی از آن ها را دارید. اما این موضوع بستگی به نظر قاضی پرونده و قابلیت تفکیک حقوقی موضوعات دارد و بهتر است با قاضی مشورت یا از طریق وکیل اقدام کنید.

هزینه پس گرفتن شکایت چقدر است؟

معمولاً هزینه پس گرفتن شکایت بالا نیست. اگر از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام کنید، یک هزینه اندک برای ثبت و ارسال درخواست دریافت می شود. در صورت مراجعه مستقیم به دادسرا یا دادگاه و ارائه لایحه کتبی، ممکن است هزینه ای برای شما نداشته باشد، مگر هزینه های جزئی مانند کپی مدارک.

اگر در نیروی انتظامی گزارشی را ثبت کرده ام، چگونه آن را پس بگیرم؟

اگر صرفاً یک گزارش یا اعلام جرم در نیروی انتظامی (کلانتری) ثبت کرده اید و هنوز پرونده به دادسرا ارجاع نشده است، باید به همان کلانتری مراجعه کرده و درخواست کتبی انصراف خود را ارائه دهید. اگر پرونده به دادسرا ارجاع شده باشد، باید طبق مراحل ذکر شده برای پس گرفتن شکایت در دادسرا یا از طریق سامانه ثنا اقدام کنید.

آیا برای پس گرفتن شکایت نیاز به حضور متهم/خوانده است؟

برای صرفاً اعلام گذشت یا استرداد شکایت از سوی شاکی، حضور متهم/خوانده الزامی نیست. شاکی می تواند به تنهایی درخواست خود را ثبت کند. اما اگر دلیل پس گرفتن شکایت، صلح و سازش با طرف مقابل است و شما تمایل به تنظیم صورتجلسه صلح با حضور طرفین دارید، حضور هر دو طرف در مرجع قضایی (یا دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم صلح نامه) می تواند مفید و معتبرتر باشد.

آیا پس گرفتن شکایت قابل رجوع است؟

خیر، در اکثر موارد، پس گرفتن شکایت یا اعلام گذشت، عملی قطعی و غیرقابل برگشت تلقی می شود. به خصوص در جرایم قابل گذشت که با رضایت شاکی، پرونده مختومه می گردد، شاکی نمی تواند مجدداً همان شکایت را با همان موضوع مطرح کند. این تصمیم باید با آگاهی کامل از پیامدهای آن اتخاذ شود.

نتیجه گیری

تصمیم به پس گرفتن شکایت، فرآیندی با ابعاد قانونی مهم و حساس است که هم به صورت آنلاین از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی (ثنا) و هم به صورت حضوری در دفاتر خدمات قضایی یا دادسرا و دادگاه قابل انجام است. کلید موفقیت در این فرآیند، درک دقیق تفاوت میان «استرداد شکایت» و «اعلام گذشت»، و همچنین تشخیص صحیح نوع جرم (قابل گذشت یا غیرقابل گذشت) است.

مدارک شناسایی، اطلاعات کامل پرونده و در صورت لزوم، رضایت نامه کتبی از جمله موارد ضروری برای ثبت درخواست شما هستند. پس از ثبت، مرجع قضایی درخواست را بررسی کرده و بر اساس قوانین، قرار مناسب (مانند موقوفی تعقیب یا ادامه رسیدگی) را صادر می کند. با این حال، همیشه به یاد داشته باشید که پس گرفتن شکایت در اغلب موارد، غیرقابل برگشت است و در جرایم غیرقابل گذشت، جنبه عمومی جرم همچنان پیگیری می شود.

برای اطمینان از اتخاذ بهترین تصمیم و جلوگیری از هرگونه تبعات حقوقی ناخواسته، مشورت با یک وکیل متخصص پیش از هر اقدامی، اهمیت بالایی دارد. وکیل می تواند با ارائه مشاوره دقیق، شما را در این مسیر راهنمایی کرده و اطمینان حاصل کند که فرآیند پس گرفتن شکایت شما به بهترین شکل و با آگاهی کامل انجام پذیرد.