چجوری درخواست طلاق بدیم؟

برای درخواست طلاق، باید مراحل قانونی مشخصی را طی کنید که شامل ثبت نام در سامانه تصمیم برای مشاوره اجباری، دریافت گواهی عدم امکان سازش و سپس ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می شود. این روند بسته به اینکه درخواست از سوی مرد باشد، زن یا به صورت توافقی انجام گیرد، تفاوت هایی اساسی در دلایل، مدارک و مراحل قضایی خواهد داشت.

طلاق، فرآیندی پیچیده و پراسترس است که تصمیم گیری و گذر از آن نیازمند آگاهی کامل از جنبه های حقوقی و قانونی است. در جامعه ما، این پدیده اجتماعی، عواقب و تبعات مختلفی برای زوجین و خانواده ها به دنبال دارد. از آنجا که قانون گذار برای حمایت از بنیان خانواده، شرایط و ضوابط خاصی را برای پایان دادن به عقد نکاح تعیین کرده است، ورود به این مسیر بدون شناخت کافی می تواند به سردرگمی، طولانی شدن فرآیند و حتی تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. در این راهنمای جامع، قصد داریم به طور دقیق و گام به گام، نحوه درخواست طلاق در ایران را بر اساس قوانین جاری، مراحل عملی و تفاوت های انواع طلاق (از طرف مرد، زن و توافقی) تشریح کنیم تا با اطلاعاتی مستند و قابل فهم، مسیر پیش روی خود را با دید بازتری طی کنید.

۱. گام های اولیه و مشترک برای شروع فرآیند طلاق

صرف نظر از اینکه درخواست طلاق از سوی زن، مرد یا به صورت توافقی باشد، برخی مراحل و اقدامات اولیه وجود دارند که برای تمامی انواع طلاق مشترک و ضروری هستند. آشنایی با این گام های مقدماتی، به شما کمک می کند تا با آمادگی بیشتری وارد فرآیند قضایی شوید.

۱.۱. آشنایی با انواع طلاق در قانون ایران

قانون مدنی ایران، سه دسته اصلی برای طلاق در نظر گرفته است که هر یک دارای شرایط و مقررات خاص خود هستند:

• طلاق به درخواست مرد (حق زوج): بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد هر زمان که بخواهد می تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون، همسر خود را طلاق دهد. البته این حق بدون قید و شرط نیست و مرد موظف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن (مهریه، نفقه، اجرت المثل و نحله) خواهد بود.
• طلاق به درخواست زن (با شرایط خاص): درخواست طلاق از سوی زن، برخلاف مرد، نیازمند وجود دلایل موجه و محکمه پسند است. زن باید بتواند عسر و حرج خود را اثبات کند، یا به یکی از شروط دوازده گانه ضمن عقد استناد کند و یا وکالت بلاعزل در طلاق (حق طلاق) داشته باشد.
• طلاق توافقی (توافق زوجین): این نوع طلاق زمانی رخ می دهد که زن و شوهر هر دو بر سر جدایی و تمامی مسائل مربوط به آن مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، اجرت المثل و جهیزیه به توافق کامل رسیده باشند. این روش معمولاً سریع ترین و کم دردسرترین راه برای طلاق محسوب می شود.

۱.۲. ثبت نام در سامانه تصمیم (سامانه طلاق)

اولین گام عملی برای آغاز فرآیند طلاق، ثبت نام در سامانه مداخله در بحران خانواده با هدف کاهش طلاق، معروف به «سامانه تصمیم» است. هدف اصلی این سامانه، ارجاع زوجین به مراکز مشاوره خانواده است تا شاید از وقوع طلاق پیشگیری شود یا حداقل با دیدی بازتر و کمترین آسیب، مراحل جدایی طی گردد.

مراحل ثبت نام در سامانه تصمیم:

1. مراجعه به وب سایت سامانه تصمیم (سامانه طلاق).
2. انتخاب گزینه «ثبت نام طلاق».
3. وارد کردن اطلاعات هویتی و شماره تماس زوجین.
4. انتخاب نوع طلاق (از طرف زوج، زوجه یا توافقی).
5. انتخاب مرکز مشاوره مورد نظر از لیست مراکز مجاز.
6. دریافت کد رهگیری.

پس از ثبت نام، یک زمان و تاریخ برای مراجعه به مرکز مشاوره تعیین می شود که زوجین باید در موعد مقرر به همراه مدارک شناسایی خود به آنجا مراجعه کنند.

۱.۳. مراجعه به مراکز مشاوره خانواده (مشاوره اجباری پیش از طلاق)

بر اساس قانون حمایت خانواده، شرکت در جلسات مشاوره خانواده برای تمامی انواع طلاق (به جز موارد خاص مانند طلاق غیابی یا موارد فوری) الزامی است. این جلسات با هدف میانجیگری، حل اختلافات و در صورت عدم امکان سازش، کمک به زوجین برای تصمیم گیری آگاهانه و کاهش آسیب های روحی و روانی ناشی از طلاق برگزار می شود.

• اهمیت و هدف: مشاوران تلاش می کنند تا ریشه های اختلاف را شناسایی کرده و راهکارهایی برای ادامه زندگی مشترک ارائه دهند. در بسیاری از موارد، این جلسات می تواند به صلح و سازش و منصرف شدن از طلاق منجر شود.
• تعداد جلسات: معمولاً بین ۵ تا ۷ جلسه مشاوره برگزار می شود که ممکن است تعداد آن بسته به نظر مشاور و شرایط زوجین کمتر یا بیشتر شود.
• صدور گواهی: پس از اتمام جلسات مشاوره، اگر زوجین همچنان بر طلاق مصر باشند و مشاور امکان سازش را ناممکن تشخیص دهد، «گواهی عدم امکان سازش» یا «گواهی عدم انصراف از طلاق» صادر می شود. این گواهی برای ادامه فرآیند قانونی طلاق، الزامی است.

۱.۴. تهیه و آماده سازی مدارک اولیه

پیش از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، لازم است مدارک اولیه را آماده کنید. این مدارک، پایه های اصلی پرونده شما را تشکیل می دهند:

• اصل و کپی شناسنامه زوجین.
• اصل و کپی کارت ملی زوجین.
• اصل و کپی برابر با اصل عقدنامه (سند ازدواج).
• گواهی عدم امکان سازش یا گواهی عدم انصراف از طلاق صادر شده از مراکز مشاوره.
• وکالتنامه (در صورت وجود وکیل).

این مدارک عمومی ترین مواردی هستند که در ابتدای فرآیند طلاق مورد نیاز خواهند بود. بسته به نوع طلاق و شرایط پرونده، ممکن است مدارک دیگری نیز لازم باشد که در ادامه به تفصیل به آن ها می پردازیم.

۲. نحوه درخواست طلاق از طرف مرد (حق قانونی مرد)

طلاق به درخواست مرد، یکی از رایج ترین انواع طلاق در ایران است که بر اساس قانون مدنی به مرد این حق را می دهد که حتی بدون ذکر دلیل خاصی، همسر خود را طلاق دهد. البته این حق با تکالیف مالی مشخصی همراه است.

۲.۱. شرایط و مبنای قانونی طلاق از سوی مرد

ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی تصریح دارد که مرد می تواند با رعایت شرایط قانونی، هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد. این حق طلاق که در فقه شیعه برای مرد در نظر گرفته شده، نیازی به اثبات تقصیر یا ارائه دلیل خاصی برای جدایی در دادگاه ندارد. با این حال، مرد موظف است تمامی حقوق مالی زن را که شامل مهریه، نفقه (معوقه و ایام عده)، اجرت المثل ایام زوجیت (در صورت مطالبه زن و عدم اثبات دلیل موجه برای طلاق) و نحله (در صورت عدم تعلق اجرت المثل و درخواست زن) می شود، پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم آورد.

بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، مرد می تواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای طلاق همسرش را بنماید و دادگاه نیز پس از احراز شرایط، حکم طلاق را صادر خواهد کرد. این حق، بدون پرداخت کامل حقوق مالی زن، قابل اجرا نیست.

۲.۲. مراحل گام به گام درخواست طلاق توسط مرد

برای طلاق از سوی مرد، باید مراحل زیر را طی کرد:

1. دریافت گواهی عدم امکان سازش: ابتدا مرد (و در صورت امکان زن) باید در سامانه تصمیم ثبت نام کرده و در جلسات مشاوره اجباری خانواده شرکت کند. پس از اتمام جلسات و عدم سازش، گواهی عدم امکان سازش از سوی مرکز مشاوره صادر می شود.
2. تنظیم و ثبت دادخواست طلاق: مرد به همراه گواهی عدم امکان سازش، اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه (کپی مصدق) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند. در آنجا، دادخواست طلاق با عنوان «درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوج» تنظیم و ثبت می شود. در این دادخواست، مرد باید آمادگی خود را برای پرداخت حقوق مالی زن اعلام کند.
3. ارجاع پرونده به دادگاه خانواده: پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و زوجین را به جلسه دادرسی دعوت می کند.
4. جلسات رسیدگی و صدور گواهی: در جلسات دادگاه، قاضی به اظهارات طرفین گوش داده و در مورد حقوق مالی زن تصمیم گیری می کند. دادگاه مرد را مکلف به پرداخت مهریه (به صورت نقدی یا اقساطی)، نفقه ایام عده، اجرت المثل و نحله (در صورت لزوم) می کند. پس از احراز شرایط و فراهم آوردن ترتیبات پرداخت حقوق مالی، دادگاه «گواهی عدم امکان سازش» را صادر می کند.
5. مراحل پس از صدور گواهی و ثبت در دفترخانه: مرد با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش (که دارای اعتبار سه ماهه از تاریخ ابلاغ رای قطعی است) و سایر مدارک، به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه می کند تا صیغه طلاق جاری و در شناسنامه زوجین ثبت شود. زن باید در دفترخانه حضور یابد یا وکیل او حاضر شود. در صورت عدم حضور زن، با حکم دادگاه، دفترخانه اقدام به ثبت طلاق خواهد کرد.

۲.۳. مدت زمان و مراحل رسیدگی قضایی

رسیدگی به درخواست طلاق از طرف مرد، معمولاً یک فرآیند زمان بر است. این فرآیند می تواند سه مرحله ای باشد:

• دادگاه بدوی: مرحله اولیه رسیدگی در دادگاه خانواده.
• دادگاه تجدیدنظر: اگر هر یک از طرفین به حکم دادگاه بدوی اعتراض داشته باشند، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع داده می شود.
• دیوان عالی کشور: در صورت اعتراض به رای دادگاه تجدیدنظر (در مواردی خاص و محدود)، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می شود.

به دلیل امکان اعتراض زن به حکم دادگاه در هر یک از این مراحل، فرآیند طلاق از طرف مرد ممکن است تا یک سال یا حتی بیشتر به طول بیانجامد. اعتراض زن معمولاً بر سر مسائل مالی یا حضانت فرزندان است که می تواند روند را طولانی تر کند.

۲.۴. نکات مهم حقوقی برای مردان متقاضی طلاق

• اهمیت پرداخت حقوق مالی زن: مهم ترین نکته، تعهد به پرداخت کامل و به موقع حقوق مالی زن است. عدم پرداخت یا ارائه تضمین کافی می تواند روند طلاق را متوقف یا به شدت کند کند.
• موضوع حضانت فرزندان: در صورت داشتن فرزند مشترک، تکلیف حضانت و ملاقات نیز باید مشخص شود. دادگاه در این زمینه با توجه به مصلحت فرزندان تصمیم گیری خواهد کرد.
• لزوم مشورت با وکیل: حتی اگر حق طلاق با مرد باشد، پیچیدگی های حقوقی مربوط به تعیین و پرداخت حقوق مالی زن، می تواند مرد را نیازمند مشاوره و همراهی وکیل متخصص خانواده کند.

۳. نحوه درخواست طلاق از طرف زن (با شرایط خاص)

برخلاف مرد، زن برای درخواست طلاق باید دلایل محکمه پسندی داشته باشد که مورد تایید دادگاه قرار گیرد. این موضوع، فرآیند طلاق از سوی زن را پیچیده تر و طولانی تر می کند.

۳.۱. مبنای قانونی و لزوم وجود دلایل محکمه پسند برای زن

در قانون مدنی، ماده مشخصی که به زن حق مطلق طلاق دهد وجود ندارد؛ مگر اینکه این حق از طریق وکالت در طلاق به زن تفویض شده باشد. بنابراین، زن برای درخواست طلاق باید به یکی از شرایط قانونی استناد کند و آن را در دادگاه به اثبات برساند. این شرایط عمدتاً در مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی ذکر شده اند و شامل «عسر و حرج»، «نپرداختن نفقه» و «شروط ضمن عقد» می شوند.

۳.۲. مهم ترین دلایل قابل قبول برای درخواست طلاق از سوی زن

زن برای اینکه بتواند طلاق بگیرد، باید یکی از موارد زیر را در دادگاه ثابت کند:

• عسر و حرج:

  عسر و حرج به معنای وضعیت دشوار و طاقت فرسایی است که ادامه زندگی مشترک را برای زن غیرقابل تحمل می کند و رهایی از آن مستلزم طلاق است. اثبات عسر و حرج در دادگاه اهمیت بسیار زیادی دارد و باید با مدارک و شواهد کافی همراه باشد. مصادیق عسر و حرج به طور کامل در قانون احصاء نشده اند و دادگاه با توجه به عرف و شرایط پرونده تصمیم می گیرد، اما برخی از مهم ترین مصادیق آن عبارتند از:

  • سوء رفتار شدید و مستمر زوج: مانند کتک زدن، فحاشی، آزار روحی و روانی که قابل اثبات باشد (با شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، پیامک، فایل صوتی و تصویری).
  • اعتیاد مضر زوج: اعتیادی که به اساس زندگی مشترک لطمه بزند و ترک آن در مدتی که دادگاه تعیین می کند، ممکن نباشد یا زوج حاضر به ترک نباشد.
  • ترک زندگی مشترک (هجران): غیبت یا ترک خانه توسط زوج به مدت حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه.
  • حبس زوج: محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
  • عدم پرداخت نفقه: عدم تأمین نفقه زن به مدت حداقل شش ماه.
  • بیماری های صعب العلاج: بیماری های واگیردار یا صعب العلاجی که زندگی مشترک را با مشکل جدی مواجه کند و غیرقابل تحمل سازد.
  • اختلالات روانی: بیماری های روانی که ادامه زندگی را برای زوجه مختل کند.

  نحوه اثبات عسر و حرج: جمع آوری مستنداتی از قبیل شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، نامه های اداری، پیامک ها، عکس ها و هرگونه مدرکی که اثبات کننده شرایط سخت زندگی باشد، بسیار حیاتی است.

• شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاح:

  این شروط که در برخی از عقدنامه ها (معمولاً در بخش شروط چاپی ضمن عقد) آورده شده اند، به زن این حق را می دهند که در صورت تحقق هر یک از آن ها، به وکالت از مرد و از جانب او خود را مطلقه کند. برخی از مهم ترین این شروط عبارتند از:

  1. عدم پرداخت نفقه به مدت ۶ ماه.
  2. سوء رفتار زوج به حدی که ادامه زندگی غیرممکن باشد.
  3. ابتلای زوج به بیماری صعب العلاج.
  4. جنون زوج.
  5. اشتغال زوج به شغلی که مغایر با مصالح خانواده یا حیثیت زوجه باشد.
  6. محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر.
  7. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج به مدت ۶ ماه بدون عذر موجه.
  8. ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول یا عدم رعایت عدالت.
  9. عقیم بودن مرد یا بروز عوارض جسمی که مانع ایفای وظایف زناشویی شود.
  10. همسر دیگری اختیار کردن مرد.
  11. ترک انفاق به مدت شش ماه.

  اهمیت ذکر شروط در عقدنامه و امضای آن توسط زوجین بسیار زیاد است، زیرا در این صورت زن می تواند به راحتی با اثبات تحقق شرط، از حق طلاق خود استفاده کند.

• وکالت در طلاق (حق طلاق):

  اگر مرد در زمان عقد یا پس از آن، به زن وکالت بلاعزل در طلاق داده باشد، زن می تواند بدون نیاز به اثبات دلیل و مانند مرد، اقدام به طلاق خود کند. این وکالت باید به صورت رسمی (در دفترخانه اسناد رسمی) تنظیم شده باشد. وکالت در طلاق می تواند به صورت مطلق یا مشروط (مثلاً مشروط به عدم پرداخت نفقه یا سوء رفتار) باشد و تمامی حقوق مالی زن نیز در آن مشخص می شود.

۳.۳. مراحل گام به گام درخواست طلاق توسط زن

1. دریافت گواهی مشاوره: مانند طلاق از طرف مرد، زن نیز ابتدا باید در سامانه تصمیم ثبت نام و در جلسات مشاوره اجباری شرکت کند. پس از عدم حصول سازش، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود.
2. تنظیم و ثبت دادخواست طلاق: زن به همراه گواهی مشاوره، اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی، عقدنامه (کپی مصدق) و مدارک اثبات کننده دلایل طلاق (مانند گزارش پزشکی قانونی، شهادت نامه، فیش های عدم پرداخت نفقه و…) به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند. دادخواست طلاق با ذکر دلایل قانونی (عسر و حرج، شروط ضمن عقد یا وکالت در طلاق) تنظیم و ثبت می شود.
3. رسیدگی دادگاه و جلسات دادرسی: پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده شده و طرفین به جلسه دادرسی دعوت می شوند. زن باید دلایل خود را با ارائه مستندات و شهود به دادگاه اثبات کند. حضور وکیل متخصص در این مرحله برای زن بسیار کمک کننده است.
4. صدور حکم طلاق: در صورت اثبات دلایل، دادگاه حکم طلاق را صادر می کند. در این حکم، دادگاه در مورد حقوق مالی زن (مهریه، نفقه، اجرت المثل) و حضانت فرزندان (در صورت وجود) نیز تصمیم گیری خواهد کرد.
5. مراحل پس از صدور حکم: پس از قطعی شدن حکم طلاق (با انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی یا تایید در مراجع بالاتر)، زن می تواند با مراجعه به دفتر ثبت طلاق، صیغه طلاق را جاری و در شناسنامه خود و همسرش ثبت کند. اعتبار حکم طلاق از طرف زن، معمولاً شش ماه است.

۳.۴. مدت زمان و مراحل رسیدگی قضایی

طلاق از طرف زن، معمولاً طولانی ترین و پیچیده ترین نوع طلاق است. این فرآیند نیز مانند طلاق از طرف مرد، می تواند سه مرحله ای باشد:

• دادگاه بدوی.
• دادگاه تجدیدنظر.
• دیوان عالی کشور.

امکان اعتراض مرد به حکم دادگاه بدوی و تجدیدنظر، می تواند روند را بسیار طولانی کند. زن باید برای اثبات دلایل خود مستندات قوی ارائه دهد که ممکن است جمع آوری آن ها زمان بر باشد. این نوع طلاق ممکن است بیش از یک سال به طول بیانجامد.

۳.۵. نکات مهم حقوقی برای زنان متقاضی طلاق

• اهمیت جمع آوری مدارک و مستندات: برای اثبات عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد، جمع آوری مدارک و شواهد قوی و کافی قبل از طرح دعوی بسیار مهم است.
• لزوم مشاوره و همراهی وکیل متخصص: پیچیدگی های حقوقی و نیاز به اثبات دلایل در دادگاه، ضرورت حضور وکیل متخصص خانواده را برای زن دوچندان می کند تا حقوق او به درستی پیگیری و دفاع شود.

۴. نحوه درخواست طلاق توافقی (سریع ترین و کم دردسرترین روش)

طلاق توافقی، زمانی رخ می دهد که زوجین بر سر تمامی مسائل مربوط به جدایی و حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی، به توافق کامل و جامعی برسند. این روش، به دلیل همکاری و تفاهم طرفین، معمولاً سریع ترین و کم چالش ترین راه برای پایان دادن به زندگی مشترک است.

۴.۱. تعریف و مزایای طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زن و شوهر هر دو خواهان طلاق هستند و با مشورت و تفاهم، در مورد کلیه جزئیات مرتبط با جدایی به توافق می رسند. مزایای اصلی این نوع طلاق عبارتند از:

• سرعت بالاتر: به دلیل عدم نیاز به اثبات تقصیر یا دلیل در دادگاه و عدم وجود مراحل اعتراض، فرآیند طلاق توافقی به مراتب سریع تر از سایر انواع طلاق به نتیجه می رسد.
• کاهش هزینه ها: با توافق زوجین، نیاز به دعواهای طولانی مدت حقوقی و هزینه های مربوط به آن کاهش می یابد.
• استرس کمتر: فرآیند طلاق توافقی، با توجه به همکاری زوجین، کمترین تنش و آسیب روحی را به طرفین (و به ویژه فرزندان) وارد می کند.
• حفظ احترام متقابل: زوجین می توانند با حفظ احترام و کرامت یکدیگر، زندگی مشترک را به پایان رسانده و روابط انسانی خود را مدیریت کنند.

۴.۲. موضوعات اصلی توافق در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زوجین باید بر سر تمامی مسائل زیر به توافق برسند و این توافقات را به صورت کتبی در یک توافقنامه جامع ذکر کنند:

• مهریه: میزان پرداخت، بخشش قسمتی یا تمام آن، نحوه پرداخت (نقدی یا اقساط).
• نفقه: نفقه معوقه، نفقه جاری، و در صورت لزوم، نفقه ایام عده.
• حضانت فرزندان: تعیین تکلیف حضانت فرزندان مشترک (با توجه به سن فرزندان و مصلحت آن ها)، نحوه ملاقات و سهم هر یک از والدین در هزینه های فرزند.
• اجرت المثل ایام زوجیت و نحله: توافق بر سر دریافت یا عدم دریافت اجرت المثل یا نحله توسط زن.
• جهیزیه: نحوه استرداد، تقسیم یا واگذاری اقلام جهیزیه.
• سایر حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی: هرگونه توافق دیگر نظیر تقسیم اموال مشترک (در صورت وجود)، پرداخت قرض و بدهی و…

۴.۳. مراحل گام به گام طلاق توافقی

1. تنظیم توافقنامه جامع طلاق توافقی: این گام مهم ترین بخش است. زوجین باید قبل از هر اقدام قضایی، با مشورت وکیل یا بدون وکیل، توافقنامه کاملی را تنظیم کنند که تمامی مسائل فوق را به روشنی مشخص کرده باشد.
2. دریافت گواهی مشاوره: زوجین (یا وکلای آن ها) با در دست داشتن توافقنامه طلاق، به سامانه تصمیم مراجعه کرده و در جلسات مشاوره اجباری شرکت می کنند. در طلاق توافقی، معمولاً پس از برگزاری جلسات، گواهی عدم امکان سازش بر اساس توافقات طرفین صادر می شود.
3. تنظیم و ثبت دادخواست طلاق توافقی: با در دست داشتن گواهی مشاوره و توافقنامه طلاق، زوجین یا یکی از آن ها (در صورت داشتن وکالت از طرف مقابل) و یا وکلایشان، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق توافقی را ثبت می کنند. تمامی جزئیات توافقنامه باید در دادخواست ذکر شود.
4. ارجاع به دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش: پرونده به شعبه دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. دادگاه یک جلسه رسیدگی تشکیل می دهد که ممکن است زوجین (یا وکلای آن ها) در آن حضور یابند. قاضی پس از بررسی توافقنامه و حصول اطمینان از رضایت طرفین و رعایت مصلحت فرزندان، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. این گواهی در طلاق توافقی، حکم نهایی دادگاه را دارد.
5. مراحل پس از صدور گواهی و ثبت در دفترخانه: با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش (که اعتبار سه ماهه دارد)، زوجین (یا وکلایشان) به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری و در شناسنامه ثبت می کنند.

۴.۴. مدت زمان و مراحل رسیدگی قضایی

یکی از بزرگترین مزایای طلاق توافقی، ماهیت تک مرحله ای بودن رسیدگی قضایی آن است. به این معنی که با صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه بدوی، فرآیند قضایی به پایان می رسد و نیازی به مراحل تجدیدنظر و دیوان عالی کشور نیست، مگر اینکه در موارد بسیار نادر یکی از طرفین از توافق خود عدول کند. این امر باعث می شود که کل فرآیند طلاق توافقی، از ثبت نام در سامانه تا ثبت نهایی در دفترخانه، معمولاً در چند هفته تا چند ماه (بسته به شلوغی دادگاه ها و مراکز مشاوره) به اتمام برسد.

۴.۵. نمونه توافقنامه طلاق توافقی (بخش های کلیدی)

یک توافقنامه جامع طلاق توافقی باید حداقل شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل زوجین.
• تاریخ و شماره عقدنامه.
• تصریح به توافق بر طلاق.
• بندهای مربوط به مهریه (میزان، نحوه پرداخت، بری الذمه کردن).
• بندهای مربوط به نفقه (معوقه، ایام عده، حال).
• بندهای مربوط به حضانت فرزندان (حضانت، ملاقات، نفقه فرزند).
• بندهای مربوط به اجرت المثل و نحله.
• بندهای مربوط به جهیزیه.
• سایر توافقات مالی یا غیرمالی.
• امضای زوجین و وکلای آن ها (در صورت وجود).

تنظیم دقیق این توافقنامه برای جلوگیری از اختلافات آتی و تسهیل روند طلاق بسیار مهم است.

۵. مقایسه جامع: تفاوت های کلیدی انواع درخواست طلاق

برای درک بهتر فرآیند طلاق و انتخاب مسیر مناسب، شناخت تفاوت های اساسی بین انواع طلاق ضروری است. جدول زیر، مقایسه ای جامع بین طلاق از طرف مرد، زن و طلاق توافقی ارائه می دهد:

ویژگی	طلاق از طرف مرد	طلاق از طرف زن	طلاق توافقی
نیاز به دلیل	خیر (فقط پرداخت حقوق مالی)	بله (اثبات دلایل محکمه پسند)	خیر (مبنای توافق)
مبنای قانونی	حق زوج (ماده ۱۱۳۳ ق.م)	عسر و حرج، شروط ضمن عقد، وکالت در طلاق (مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹، ۱۱۳۰ ق.م)	توافق و تفاهم زوجین
مدت زمان فرآیند	طولانی (تا ۱ سال یا بیشتر)	طولانی (تا ۱ سال یا بیشتر)	کوتاه (چند هفته تا چند ماه)
تعداد مراحل رسیدگی	۳ مرحله (بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی)	۳ مرحله (بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی)	۱ مرحله (بدوی)
تأثیر اعتراضات	اعتراض زن عمدتاً در مسائل مالی مؤثر است	اعتراض مرد می تواند روند را طولانی کند	عدم اعتراض (مبنای توافق)
پیچیدگی فرآیند	متوسط	بالا (نیاز به اثبات)	پایین
هزینه تقریبی	متوسط رو به بالا	بالا	متوسط رو به پایین
نیاز به وکیل	توصیه می شود (جهت مدیریت حقوق مالی)	اکیداً توصیه می شود (جهت اثبات دلایل)	توصیه می شود (جهت تنظیم توافقنامه)
رضایت طرفین	فقط رضایت مرد	فقط رضایت زن (با دلیل)	رضایت هر دو طرف

۶. مدارک لازم برای درخواست طلاق

آماده سازی مدارک لازم، یکی از مهم ترین گام ها برای شروع و پیشبرد فرآیند طلاق است. نقص در مدارک می تواند باعث تأخیر در رسیدگی به پرونده شود. در ادامه، لیست کاملی از مدارک مورد نیاز تفکیک شده است:

۶.۱. مدارک هویتی زوجین

• اصل و کپی شناسنامه زوجین.
• اصل و کپی کارت ملی زوجین.

۶.۲. مدارک ازدواج و اثبات آن

• اصل و کپی برابر با اصل عقدنامه (سند ازدواج). اطمینان حاصل کنید که کپی برابر با اصل توسط دفتر اسناد رسمی یا دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، تایید شده باشد.

۶.۳. مدارک مربوط به فرآیند طلاق

• گواهی عدم امکان سازش یا گواهی عدم انصراف از طلاق: این گواهی توسط مراکز مشاوره خانواده (پس از شرکت در جلسات اجباری مشاوره) صادر می شود.
• وکالتنامه: در صورتی که از وکیل برای پیگیری پرونده استفاده می کنید، اصل وکالتنامه رسمی که حق طلاق به وکیل تفویض شده باشد، لازم است.
• توافقنامه طلاق توافقی: (فقط برای طلاق توافقی) متن کتبی و امضا شده ای که زوجین در آن بر سر تمامی مسائل (مهریه، نفقه، حضانت و…) به توافق رسیده اند.
• مستندات و مدارک اثبات دلایل طلاق: (برای طلاق از طرف زن) این مدارک بسته به نوع دلیل می توانند شامل موارد زیر باشند:
  • گزارش پزشکی قانونی (در موارد سوء رفتار، ضرب و جرح).
  • شهادت نامه شهود.
  • حکم قطعی دادگاه (در موارد حبس زوج، محکومیت کیفری).
  • فیش های بانکی یا گزارش حساب (برای اثبات عدم پرداخت نفقه).
  • گزارش پلیس یا کلانتری.
  • هرگونه مدرک کتبی، صوتی، تصویری که اثبات کننده عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد باشد.
• اصل و کپی کارت ملی فرزندان (در صورت وجود فرزند مشترک).
• اصل و کپی گواهی تولد فرزندان (در صورت وجود فرزند مشترک).

۷. نکات پایانی و توصیه های حقوقی و روانشناختی

فرآیند طلاق، فارغ از نوع آن، یک چالش بزرگ در زندگی افراد است که نه تنها جنبه های حقوقی، بلکه ابعاد عمیق روانشناختی و اجتماعی نیز دارد. توجه به این نکات می تواند به مدیریت بهتر این دوره و حفظ سلامت روان کمک کند.

اهمیت مشورت با وکیل متخصص خانواده:

پیچیدگی های قوانین خانواده، تفاوت در رویه دادگاه ها و نیاز به تهیه مدارک و ارائه دلایل حقوقی، مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص خانواده را به یک ضرورت تبدیل می کند. وکیل می تواند:

• اطلاعات دقیق و به روز از قوانین و رویه های قضایی ارائه دهد.
• در تنظیم دادخواست، لایحه ها و توافقنامه ها به شما کمک کند.
• از حقوق شما در مراحل مختلف دادگاه دفاع کند و از تضییع آن ها جلوگیری نماید.
• با سرعت و دقت بیشتری پرونده را پیش ببرد و از طولانی شدن بی مورد آن جلوگیری کند.
• با شناخت از نقاط قوت و ضعف پرونده، بهترین راهکار را برای شما پیشنهاد دهد.

انتخاب وکیل کارآزموده و متخصص در زمینه خانواده، سرمایه گذاری برای آینده ای بهتر و کم چالش تر است.

مدیریت احساسات و توجه به جنبه های روانشناختی طلاق:

جدایی، تجربه ای تلخ و پر از احساسات متناقض است. خشم، غم، ناامیدی، ترس از آینده و احساس گناه، همگی می توانند در این دوره بروز کنند. مهم است که:

• به خودتان زمان دهید تا با این احساسات کنار بیایید.
• از حمایت خانواده و دوستان بهره مند شوید.
• در صورت نیاز، از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید تا بتوانید این دوران را با سلامت روان بیشتری طی کنید.
• از درگیر شدن در بحث های بی حاصل و خصمانه با طرف مقابل، به خصوص در حضور فرزندان، خودداری کنید.

توصیه هایی برای حفظ حقوق طرفین:

• صداقت و شفافیت: در مراحل مشاوره و دادگاه، صادق باشید و اطلاعات را به درستی ارائه دهید.
• جمع آوری مستندات: از همان ابتدای تصمیم به طلاق، تمامی مدارک و مستندات مربوط به زندگی مشترک، مسائل مالی، سوء رفتار و هر آنچه می تواند در اثبات ادعاهای شما موثر باشد، را جمع آوری و نگهداری کنید.
• حفظ آرامش: تلاش کنید تا حد امکان، آرامش خود را حفظ کرده و تصمیمات منطقی بگیرید، نه احساسی.
• مصلحت فرزندان: در صورت وجود فرزند مشترک، همواره مصلحت و سلامت روحی آن ها را در اولویت قرار دهید. توافق بر سر حضانت و ملاقات باید به گونه ای باشد که کمترین آسیب را به آن ها وارد کند.

نتیجه گیری

درخواست طلاق، فرآیندی پیچیده با ابعاد قانونی، مالی و عاطفی فراوان است. آگاهی از مراحل، مدارک و تفاوت های انواع طلاق، نه تنها به شما کمک می کند تا با دیدی بازتر و آمادگی کامل تر وارد این مسیر شوید، بلکه می تواند از بروز مشکلات و چالش های آتی نیز جلوگیری کند. چه قصد طلاق از طرف مرد را داشته باشید، چه زن و چه به دنبال طلاق توافقی باشید، هر مرحله نیازمند دقت و شناخت کافی از قوانین است.

انتخاب مسیر درست و موفقیت در آن، عمیقاً به شرایط هر پرونده و آگاهی زوجین بستگی دارد. به یاد داشته باشید که در این مسیر دشوار، مشاوره با وکیل متخصص خانواده و همچنین بهره مندی از حمایت های روانشناختی، می تواند به شما در تصمیم گیری های آگاهانه، حفظ حقوق خود و مدیریت هرچه بهتر این تغییر بزرگ در زندگی یاری رساند. با دانش و آگاهی کافی، می توانید این دوره حساس را با کمترین آسیب ها پشت سر گذاشته و فصلی نو را در زندگی خود آغاز کنید.