صداوسیما بودجه ملی می گیرد اما جناحی عمل می کند/ در حال حاضر اکثریت تفکرها و جناح های سیاسی از صداوسیما حذف شدند

مهسا بهادری: ماجرا از آن جایی شروع شد که در پی شهادت سید ابراهیم رییسی، مصاحبه ای با محمدجواد ظریف انجام شد (همان متهم ردیف اول سریال «گاندو» که کارگردانش مجتبی امینی بود) نه تنها او، بلکه تمام کسانی که در مراسم تشییع پیکر رییس جمهور حضور داشتند، بدون درنگ از تلویزیون نشان داده شدند تا اینکه بخش خبری ساعت 14 شبکه اول سیما و در گزارش مجلس ترحیم در حسینیۀ امام خمینی – محل ملاقات های عمومی رهبری – و با حضور ایشان در یادبود رییس جمهوری فقید، تصویر حسن روحانی رییس جمهوری پیشین در کنار علی لاریجانی رییس سابق مجلس شورای اسلامی را پخش نکرد. این در حالی است که تصویر محمود احمدی نژاد دیگر رییس جمهور نشان داده شد. البته در مواردی در دوره ای که روحانی رییس جمهور بود با مسیله حذف تصویر او مواجه شدیم اما در حال حاضر بحث بر سر این نیست که تصویر چه کسی حذف می شود و تصویر چه کسی به نمایش در می آید بحث بر سر این است که چرا تلویزیون با رویکرد تک جناحی در بزنگاه های مهم سیاسی و اجتماعی سراغ همه چهره ها (موافق و مخالف) می رود اما شرایط که به ثبات می رسد دوباره چهره آن ها حذف و حضورشان در تلویزیون غدغن می شود؟

به بهانه همین ماجرا با سعید معدنی، جامعه شناس گفت وگو کردیم که در ادامه می خوانید.

چرا صداوسیما در بزنگاه های مهم به یاد می آورد که جامعه دارای چند جناح است و فقط یک ایده و عقیده بر آن حاکم نیست؟

بعضا صدا و سیما را می توان به سه گروه تقسیم کرد. یک سری از چهره ها مهمان دایمی تلویزیون هستند، گروه دوم فقط در مواقع بحران ها یا بهتر است بگوییم شرایط خاص دعوت می شوند مثلا در بحرانی که در سال 1401 پیش آمد سراغ چهره هایی رفتند که در شرایط عادی خبری از آن ها نیست. گروه سوم هم چهره هایی مثل مصطفی ملکیان هستند که تحت هیج شرایطی به تلویزیون دعوت نمی شوند که البته دعوت بشوند هم احتمالا خودشان نیایند.

این رسانه که ما آن را به اسم رسانه ملی می شناسیم چرا تا این اندازه تک حزبی است؟

همگان می دانند که صداوسیما بودجه ملی می گیرد اما جناحی عمل می کند. در واقع آن بودجه در یک جناح و برای یک گروه خاص مورد استفاده قرار می گیرد و شامل همه طیف ها نمی شود اما در مواقع خاص مثل انتخابات سراغ همه اقشار می روند به این خاطر که می خواهند همه طیف ها را داشته باشند، یا در ماجرای 1401 هم همین گونه بود در آن ماجرا برای فروکش کردن شرایط سراغ طیف های گوناگونی از افراد رفتند؛ اما بخاطر همین ماجرای تک حزبی بودن در دو دوره اخیر انتخابات موفق نشدند که این کار را به ثمر برسانند. نقطه بحرانی ماجرا این است که یک گروه خاص از یک جناح خاص تصمیم دارند که با یک بودجه عظیم ملی، تفکر خاص خودشان را به عنوان یک تفکر ملی به همه مردم تحمیل کنند.

تا الان در این امر موفق بوده اند؟

آن ها خودشان هم آمار بینندگان را دارند و می دانند برنامه هایی که ساخته می شود مخاطب ندارد و مردم نیز به جای اینکه نیازهای اساسی و حتی سرگرمی خودشان را از تلویزیون دنبال کنند، از یوتیوب و اینستاگرام پیگیری می کنند و خودشان هم می دانند که در دنیای پر ارتباط امروز با این رویکرد جایگاهی بین مخاطبان ندارند و اگر می خواهند حمایت جمعی مردم را داشته باشند باید فضا را بازتر کنند و اگر چنین کاری انجام ندهند، هر روز از تعداد بینندگان صداوسیما کاسته می شود.

آقای روحانی را در دوره ریاست جمهوری خودشان هم حذف می کردند اما چون اقلیت های جامعه بودند، مردم حساسیت نشان نمی دادند پس همیشه بحث حذف وجود داشته است اما چون مختص اقلیت ها بود به چشم نمی آمد

تک حزبی شدن و نبود دیدگاه های متفاوت تا چه اندازه به جایگاه صداوسیما آسیب وارد می کند و تا چه اندازه می تواند در کنار گذاشتن چهره های تاثیرگذار سیاسی و فرهنگی تاثیرگذار باشد؟ آیا این اقدامات باعث می شود که مردم به طور کلی آن دسته از افراد و جایگاهشان را کنار بگذارند؟

صداوسیما اگر بخواهد خاص گرایانه عمل کند، اوضاعش مانند بوم رنگ پیش می رود وقتی صداوسیما بد عمل کند این بوم رنگ به خودش باز می گردد و از اعتبارش کاسته می شود، از طرفی هم بخشی از روشنفکران نمی خواهند که به صداوسیما بروند در حقیقت به این فکر می کنند که رفتنشان به صداوسیما بیش از آنکه برایشان فایده داشته باشد، برایشان ضرر دارد، اما برخی از افراد می روند چون فراتر از ماجرای جناحی فکر می کنند و معتقدند که مسایل ملی اهمیت زیادی دارد و اگر بتوانند برای منافع ملی کاری انجام دهند، حتی در همان مواقع خاص، می روند و حرفشان را می زنند.

ماجرای تضاد رویکردهای صداوسیما با رویکردهای دولت های متفاوت چیست؟ آیا عدم حضور همه طیف ها در صداوسیما باعث کاهش مرجعیت و سلب اعتماد عمومی می شود؟

از ابتدای انقلاب هرچه جلوتر آمدیم به مرور زمان طیف های متفرقه حذف شدند، منتهی چون حذف شده ها در اقلیت بودند، چندان حساسیت برانگیز نمی شد مثلا ابتدا مارکسیست ها حذف شدند، سپس چهره های ملی مذهبی حذف شدند، بعد آن طیفی که اصلاحات نامیده شد حذف شدند تا رسیدند به جایی که مثلا آقای روحانی را در دوره ریاست جمهوری خودشان هم حذف می کردند اما چون اقلیت های جامعه بودند، مردم حساسیت نشان نمی دادند اما الان تقریبا اکثریت تفکرها و جناح های سیاسی از صداوسیما حذف شدند، به همین خاطر هم الان بیش تر متوجه این ماجرا می شویم. پس همیشه بحث حذف وجود داشته است اما چون مختص اقلیت ها بود به چشم نمی آمد.

بخشی از روشنفکران نمی خواهند که به صداوسیما بروند در حقیقت به این فکر می کنند که رفتنشان به صداوسیما بیش از آنکه برایشان فایده داشته باشد، برایشان ضرر دارد

آیا این اتفاق مربوط به سیاست های درونی این سازمان است که اساسا می خواهد همه عوامل و برنامه هایش یکدست باشند؟

چون صداوسیما از ابتدا سیاست خودش را داشته و هیچ گاه تابع دولت ها نبوده است، اما در دوره آقای روحانی و آقای خاتمی، به واسطه آنکه دولت حضور داشت، تلویزیون مقداری کندتر حرکت می کرد اما در دیگر دوره ها حتی نیاز نداشت که چنین کاری انجام دهد. در حال حاضر هم به نظر می رسد که صداوسیما یک مرحله خاص و جدیدی را شروع کرده و به شکل رسمی به روشنفکرانی که روی موضوعات خاص جبهه نگرفته اند حمله می کند.

مثل همان مجری که گفت چرا روشنفکران درباره آقای رییسی چیزی نگفتند، این یک مرحله جدید در صداوسیما است که افراد را تحت فشار قرار می دهند که بنابر آنچه خودشان(تلویزیون) می خواهد فکر کنند، حرف برنند و عمل کنند و این یک ورژن جدید در صداوسیما است.

245245