در یک پژوهش مطرح شد؛
این پژوهش بخش مهمی از «بحران اخلاق در جامعه» را نه بحران عملی که بحران نظری در حوزه اخلاق ا می داند؛ از این رو برآن است تا از میان مکاتب اخلاقی هنجاری راه میانه ای برای تصمیمات و اعمالمان بیابد.
به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری غرب نیوز، هر روزه در زندگی شخصی و شغلی و مدیریتی خود با انتخاب ها و تصمیمات متنوعی روبرو هستیم، ما همیشه برای عمل کردن تحت فشار هستیم. تصمیم گیری و عمل، بخش اساسی زندگی انسان است.
ما به هر چه معتقد باشیم و هر نظام اخلاقی ای را باورمند باشیم، باید تصمیم بگیریم و عمل کنیم. حتّی اگر تصمیم خود را به تعویق بیندازیم یا بکوشیم از برخی عملکردها و تصمیم های خاص دوری کنیم، سرانجام تصمیم می گیریم و عمل می کنیم؛ از این رو، رویکرد موجه، رویکردی عمل گرایانه در همه عرصه ها بویژه عرصه ی مدیریت است. بسیاری از محرومیت ها و حتی رنج های ما در زندگی نتیجه فرآیند تصمیم گیری های پیشین خود ما هستند.
بیشترِ بی تصمیمی های افراد و مدیران زمانی رخ می دهد که در برابر انتخاب های پیچیده با پیامدهای دوررس که پیش بینی و ارزیابی آن ها سخت است، قرار می گیرند.
در عین حال عینیّت رفتارهای ما در اجتماع به هیچ وجه معنایش این نیست که ملاحظات نظری برای تصمیم ها و رفتارهای واقعی نداشته باشیم. عمل از نظر خیزد، بنابراین در عمل برای یک «مدیریت درست» نیازمند «نظریه پردازی درست» هستیم.
مهدی شریفی در مقاله ای با عنوان «پرسش از بحران اخلاق در جامعه ایران – بحران نظری» تلاش می کند که مشخص کند تصمیم گیری ها و عملکردها نیازمند انتخاب مستدل یک یا چند نظریه (به صورت ترکیبی) است.
از نظر شریفی بخش مهمی از «بحران اخلاق در جامعه ایران» را نه بحران عملی که بحران نظری در حوزه اخلاق ا می داند؛ از این رو برآن است تا از میان مکاتب اخلاقی هنجاری راه میانه ای برای تصمیمات و اعمالمان بیابد.
* نظریه های هنجاری
در ادامه این پژوهشگر با اشاره به اینکه فیلسوفان در حوزه اخلاق هنجاری هریک بر اساس استدلال خود، نظریه ای را صورت بندی کرده اند، می نویسد: نظریه های هنجاری به سه دسته کلی نتیجه گرا، وظیفه گرا و فضیلت گرا تقسیم بندی شده اند.
هر مکتب معیاری را برای خوبی و بدی / درستی و نادرستی ارایه داده و می کوشد تا از نظریه خود دفاع کنند. اما از آنجا که هیچیک آنها خالی از ایراد نبوده، از این رو، گزینش یکی از این سه، برای کسی که درصدد انتخاب راهی منطقی تر و مستدل تر است همیشه با چالش ها و اشکالاتی روبرو است. تلاش زیر بر آن است تا پس از توصیفی از این سه مکتب به انتخابی موجه برسد.
* مکتب اخلاقی نتیجه گرا
جرمی بنتام 1832-1748 و جان استوارت میل 1873-1806 مشهورترین فیلسوفان نتیجه گرایند. بر اساس این نظریه، عمل اخلاقی فقط زمانی توجیه و ترجیح دارد که پیامدهای مثبت آن بیش از نتایج منفی آن باشد. فلاسفه ی معتقد به این دیدگاه، درست و نادرست، خوب و بد و بایدها و نبایدها را با توجه به نتیجه ی کارها تعیین می کنند. این مکتب به خودگرایی، دیگرگرایی و سودگرایی تقسیم شده و سودگرایی خود به دو نوع سودگرایی عمل نگر و سودگرایی قاعده نگر تقسیم شده است که به نظر می رسد، قسم اخیرِ سودگرایی کم ایرادترین قرایت نتیجه گرایی است.
* مکتب اخلاقی وظیفه گرا
این نظریه معتقد است که ویژگی های خود عمل، قطع نظر از میزان فواید مثبتی که در پی می آورد، می تواند آن عمل را صواب یا لازم گرداند. در واقع برای فرد وظیفه گرا، ویژگی های معین خود عمل، ارزش ذاتی آن عمل را تعیین می کند. به تعبیر دیگر معیار عمل اخلاقی را باید در هماهنگی یا عدم هماهنگی آن عمل با وظیفه جستجو کرد. گنسلر می گوید: «ناپیامدگرایی، دیدگاهی است که بر اساس آن، برخی از انواع کارها(مثل کشتن بی گناهان) فی نفسه نادرست است، نه به خاطر پیامدهای بدی که به بار می آورد.» نظریه ی وظیفه گرایی نیز به دو دسته وظیفه گرایی عمل نگر و وظیفه گرایی قاعده نگر تقسیم می شود.
* مکتب فضیلت گرایی
کهن ترین نظریه در فلسفه ی اخلاق غرب است که ریشه در تمدن یونان باستان دارد. اگر در دو نظریه ی نتیجه گرایی و وظیفه گرایی سوال بر محور «چه باید کرد» می گردد یا به تعبیر دیگر «چه عملی دارای ارزش اخلاقی است؟» اما در نظریه ی فضیلت گرایی سوال محوری این است که «چگونه فردی باشیم؟» یا به تعبیر دیگر چه چیزی به انسان ارزش اخلاقی می دهد؟
بنابراین مکتب فضیلت گرایی درباره ی این که چه چیزی باعث می شود آدم خوبی شویم، بحث می کند و پاسخ را در فضیلت مند بودن جستجو می کند. به عبارت دیگر این رویکرد به اخلاق نه به عنوان «اصول ناظر به کنش انسان» بلکه به عنوان «ویژگی هایی برای منش انسان» تلقی می شود، به گفته هولمز: «این رویکرد به جای آن که عمدتاً به کردار بپردازد در جستجوی راهنمایی اخلاقی آدمیان به جانب الگوهای نیکان یا به جانب صفاتی است که بزرگ منشی را به بار می آورند. این صفات را فضایل می نامند، و این جهت گیری معرف اخلاق مبتنی بر فضیلت است.»
تلاش نویسنده این است تا در تبیین این مکاتب، ضمن اشاره به تفاوت ها و تعارض های آنها، نکات مشترک و نقطه ی تلاقی پیدا کرده و به هدف این مقاله که همانا یافتن راهی در میانه ی این مکاتب سه گانه است دست یابد. راهی که بتوان به مهمترین پرسش فلسفه اخلاق پاسخ داد. پاسخ به پرسشی پیرامون «جستجو معیارهای پذیرفتنی برای تعیین خوبی و بدی، آن هم در دو ساحت «کردارها» و «اشخاص».
این مقاله به این بحث خواهد پرداخت که دو مکتب نتیجه گرا و وظیفه گرا با همه اختلافاتی که دارند اما دارای نقطه اشتراکند. جهت گیری های معیار در هر دو مکتب به سوی «کردار» است در حالیکه مکتب اخلاقی فضیلت گرا جهت گیری اش به سمت «منش و شخصیت اشخاص» است و در نتیجه گیری به این نکته خواهد پرداخت که انتخاب توامان مکتب فضیلت گرایی و قرایتی خاص از دو مکتب نتیجه گرایی و وظیفه گرایی نه تنها با هم تعارضی پیدا نخواهند داشت بلکه مکمل یکدیگرند. یعنی مکتب اخلاقی فضیلت گرا تامین و تضمین کننده بُعد «صفات و منش آدمی» است و دو مکتب نتیجه گرا و وظیفه گرا شاخص «کردار آدمیان» را در اختیار می گذارد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "پرسش از بحران اخلاق در جامعه بیشتر بحران نظری است" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "پرسش از بحران اخلاق در جامعه بیشتر بحران نظری است"، کلیک کنید.