علت درد سمت چپ و زیر شکم در زنان

درد سمت چپ و زیر شکم در زنان : بررسی جامع علل علائم تشخیص و درمان

علت درد پهلو چپ در زنان چیست؟ درد در ناحیه سمت چپ و زیر شکم که از ناف به پایین و به سمت چپ لگن امتداد دارد یکی از شکایات شایع در میان زنان است. این درد می تواند ماهیتی متغیر داشته باشد از درد خفیف و مبهم گرفته تا درد شدید و تیز و می تواند نشان دهنده طیف وسیعی از مشکلات پزشکی باشد. مهم است بدانیم که درد زیر شکم در زنان به دلیل پیچیدگی آناتومیک و فیزیولوژیک این ناحیه می تواند منشاء های مختلفی داشته باشد که همگی نیازمند بررسی دقیق و توجه پزشکی هستند.

درد سمت چپ و زیر شکم در زنان به هرگونه احساس ناراحتی درد یا گرفتگی در ناحیه پایین شکم سمت چپ خط میانی بدن اطلاق می شود. این ناحیه شامل بخش هایی از سیستم گوارشی (روده بزرگ بخش پایانی روده کوچک) سیستم ادراری (حالب چپ مثانه) و سیستم تولید مثل زنان (تخمدان چپ لوله فالوپ چپ رحم) است. همچنین ساختارهای عضلانی عصبی و عروقی در این ناحیه وجود دارند که هرکدام می توانند در ایجاد درد نقش داشته باشند.

از دیدگاه پزشکی درد زیر شکم به دو دسته اصلی تقسیم می شود : درد حاد (که به طور ناگهانی شروع می شود و معمولاً کمتر از چند روز طول می کشد) و درد مزمن (که بیش از سه ماه طول می کشد و ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشد). تشخیص علت درد زیر شکم می تواند چالش برانگیز باشد زیرا بسیاری از اندام ها و سیستم های مختلف در این ناحیه قرار دارند و علائم بیماری های مختلف می توانند مشابه باشند.

علل شایع درد سمت چپ و زیر شکم در زنان

درد سمت چپ و زیر شکم در زنان می تواند ناشی از طیف گسترده ای از علل باشد. این علل را می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد تا درک بهتری از آن ها حاصل شود :

۱. علل گوارشی :

• یبوست : تجمع مدفوع سفت در روده بزرگ به ویژه در قسمت نزولی و سیگموئید که در سمت چپ شکم قرار دارند می تواند باعث درد نفخ و احساس پری در این ناحیه شود.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS) : یک اختلال مزمن که بر روده بزرگ تأثیر می گذارد و می تواند باعث درد شکم نفخ اسهال یا یبوست شود. درد IBS معمولاً متناوب و مرتبط با تغییرات در عادات روده است.
• دیورتیکولیت : التهاب یا عفونت دیورتیکول ها (کیسه های کوچک بیرون زده از دیواره روده بزرگ) به ویژه در قسمت سیگموئید که در سمت چپ و پایین شکم قرار دارد می تواند باعث درد شدید و موضعی در این ناحیه شود.
• بیماری التهابی روده (IBD) : بیماری هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش می شوند و می توانند منجر به درد شکم اسهال خونی کاهش وزن و سایر علائم شوند. اگرچه IBD می تواند در هر قسمتی از روده رخ دهد اما درگیری قسمت های چپ روده بزرگ می تواند باعث درد در سمت چپ شکم شود.
• گاستروانتریت (عفونت معده و روده) : عفونت های ویروسی یا باکتریایی دستگاه گوارش می توانند باعث درد شکم تهوع استفراغ و اسهال شوند. درد ناشی از گاستروانتریت معمولاً منتشر است اما ممکن است در ناحیه زیر شکم نیز احساس شود.
• انسداد روده : اگرچه نادر است انسداد روده بزرگ می تواند باعث درد شدید و کرامپی در شکم شود. انسداد در قسمت چپ روده بزرگ می تواند درد را بیشتر در سمت چپ زیر شکم متمرکز کند.

۲. علل زنان و زایمان :

• درد تخمک گذاری (Mittelschmerz) : برخی از زنان در زمان تخمک گذاری که معمولاً در اواسط سیکل قاعدگی رخ می دهد درد خفیف تا متوسطی را در یک طرف زیر شکم (راست یا چپ) تجربه می کنند. این درد معمولاً کوتاه مدت و خودبه خود برطرف می شود.
• کیست تخمدان : کیست های تخمدان کیسه های پر از مایعی هستند که می توانند روی تخمدان ها ایجاد شوند. بیشتر کیست ها بی ضرر هستند و خودبه خود از بین می روند اما کیست های بزرگ یا پاره شده می توانند باعث درد شدید در سمت تخمدان درگیر شوند.
• اندومتریوز : وضعیتی که در آن بافت مشابه با پوشش داخلی رحم (اندومتر) در خارج از رحم رشد می کند. اندومتریوز می تواند تخمدان ها لوله های فالوپ و سایر اندام های لگنی را درگیر کند و باعث درد مزمن لگن درد قاعدگی شدید درد هنگام رابطه جنسی و ناباروری شود. درگیری تخمدان چپ یا لوله فالوپ چپ می تواند درد را در سمت چپ زیر شکم ایجاد کند.
• بیماری التهابی لگن (PID) : عفونت اندام های تولید مثل زنان معمولاً ناشی از عفونت های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا و سوزاک. PID می تواند باعث درد زیر شکم ترشحات غیرطبیعی واژن تب و درد هنگام رابطه جنسی شود.
• حاملگی خارج از رحم : زمانی که تخمک بارورشده خارج از رحم معمولاً در لوله فالوپ لانه گزینی می کند. حاملگی خارج از رحم یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که می تواند باعث درد شدید و ناگهانی در زیر شکم خونریزی واژینال و سرگیجه شود.
• درد قاعدگی (دیسمنوره) : درد و گرفتگی های قاعدگی که در زمان قاعدگی رخ می دهند و می توانند در ناحیه زیر شکم احساس شوند. درد قاعدگی معمولاً در هر دو طرف زیر شکم احساس می شود اما ممکن است در یک طرف شدیدتر باشد.
• فیبروم رحم : تومورهای خوش خیم در رحم که می توانند باعث درد لگن خونریزی غیرطبیعی رحم و فشار بر اندام های مجاور شوند. فیبروم های بزرگ یا فیبروم هایی که در قسمت پایینی رحم قرار دارند می توانند باعث درد در زیر شکم شوند.

۳. علل ادراری :

• عفونت ادراری (UTI) : عفونت مثانه یا مجاری ادراری می تواند باعث درد زیر شکم سوزش ادرار تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن شود. درد UTI معمولاً در ناحیه مرکزی زیر شکم احساس می شود اما ممکن است به سمت چپ یا راست نیز انتشار یابد.
• سنگ کلیه : سنگ های کلیه که از کلیه به حالب منتقل می شوند می توانند باعث درد شدید و کرامپی در پهلو و زیر شکم شوند. درد سنگ کلیه معمولاً موجی است و ممکن است به کشاله ران و ناحیه تناسلی انتشار یابد. سنگ کلیه در حالب چپ می تواند باعث درد در سمت چپ زیر شکم شود.

۴. علل عضلانی و اسکلتی :

• کشیدگی عضلات شکم : کشیدگی یا آسیب به عضلات دیواره شکم می تواند باعث درد موضعی در ناحیه درگیر شود. این درد معمولاً با حرکت یا فشار دادن ناحیه بدتر می شود.
• فتق : بیرون زدگی یک اندام یا بافت از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره عضلانی شکم. فتق های اینگوینال (کشاله ای) و فمورال (رانی) می توانند باعث درد در ناحیه زیر شکم و کشاله ران شوند.

۵. سایر علل :

• درد عصبی (نوروپاتیک) : آسیب یا تحریک اعصاب در ناحیه شکم می تواند باعث درد مزمن و سوزشی شود.
• آپاندیسیت : اگرچه آپاندیس معمولاً در سمت راست شکم قرار دارد در موارد نادر به ویژه در زنان باردار یا افرادی که آپاندیس موقعیت غیرمعمولی دارد التهاب آپاندیس می تواند باعث درد در سمت چپ زیر شکم شود.
• دردهای ارجاعی : درد از سایر قسمت های بدن مانند کمر یا قفسه سینه می تواند به ناحیه زیر شکم ارجاع داده شود.
• استرس و اضطراب : در برخی موارد استرس و اضطراب می توانند باعث درد و ناراحتی در شکم از جمله زیر شکم شوند.

علائم و نشانه های مرتبط با درد سمت چپ و زیر شکم

علائم همراه با درد سمت چپ و زیر شکم می توانند به تشخیص علت زمینه ای کمک کنند. برخی از علائم مهم که باید به آن ها توجه شود عبارتند از :

• ویژگی های درد :
  • نوع درد : تیز مبهم کرامپی سوزشی ضربان دار
  • شدت درد : خفیف متوسط شدید
  • مدت زمان درد : حاد (ناگهانی و کوتاه مدت) مزمن (طولانی مدت)
  • محل دقیق درد : موضعی منتشر
  • عوامل تشدیدکننده و تسکین دهنده درد : غذا خوردن دفع مدفوع ادرار کردن حرکت استراحت موقعیت بدن
• علائم گوارشی :
  • تغییر در عادات روده : اسهال یبوست تغییر در قوام مدفوع خون در مدفوع
  • نفخ و گاز شکم
  • تهوع و استفراغ
  • کاهش اشتها یا بی اشتهایی
  • کاهش وزن غیرقابل توضیح
• علائم ادراری :
  • سوزش ادرار
  • تکرر ادرار
  • فوریت در ادرار کردن
  • خون در ادرار
  • درد پهلو
• علائم زنان و زایمان :
  • خونریزی غیرطبیعی واژینال
  • ترشحات غیرطبیعی واژینال
  • درد قاعدگی شدید
  • نامنظمی قاعدگی
  • درد هنگام رابطه جنسی
  • ناباروری
• علائم عمومی :
  • تب و لرز
  • خستگی و ضعف
  • تعریق شبانه

روش های تشخیص علمی و پزشکی درد سمت چپ و زیر شکم

تشخیص علت درد سمت چپ و زیر شکم معمولاً شامل مراحل زیر است :

1. شرح حال پزشکی کامل : پزشک در مورد سابقه پزشکی علائم فعلی داروهای مصرفی سابقه قاعدگی سابقه جنسی و سایر عوامل مرتبط سؤال خواهد کرد.
2. معاینه فیزیکی : پزشک شکم را معاینه می کند تا محل درد حساسیت توده ها و سایر علائم فیزیکی را بررسی کند. معاینه لگنی نیز ممکن است در زنان برای بررسی اندام های تولید مثل انجام شود.
3. آزمایش های خون و ادرار :
   • شمارش کامل خون (CBC) : برای بررسی عفونت یا کم خونی.
   • آزمایش ادرار : برای بررسی عفونت ادراری خون یا سایر ناهنجاری ها.
   • آزمایش های بارداری : در زنان در سنین باروری برای رد حاملگی.
   • آزمایش های التهابی (مانند ESR و CRP) : برای بررسی التهاب در بدن.
   • آزمایش های عملکرد کبد و کلیه : در صورت لزوم.
4. تصویربرداری پزشکی :
   • سونوگرافی شکم و لگن : یک روش غیرتهاجمی و ایمن برای تصویربرداری از اندام های داخلی شکم و لگن به ویژه برای بررسی اندام های تولید مثل زنان کیست های تخمدان سنگ های کلیه و آپاندیسیت.
   • سی تی اسکن (CT Scan) شکم و لگن : تصاویر دقیق تری از اندام های داخلی ارائه می دهد و برای تشخیص دیورتیکولیت آپاندیسیت بیماری های التهابی روده انسداد روده و سایر مشکلات جدی تر استفاده می شود.
   • ام آرآی (MRI) شکم و لگن : تصاویر با کیفیت بالا از بافت های نرم ارائه می دهد و برای بررسی اندومتریوز فیبروم رحم تومورها و سایر مشکلات بافت نرم مفید است.
   • رادیوگرافی (X-ray) شکم : برای بررسی انسداد روده یا وجود گاز غیرطبیعی در روده ممکن است استفاده شود.
5. آندوسکوپی :
   • کولونوسکوپی : روشی که در آن یک لوله انعطاف پذیر با دوربین به راست روده و روده بزرگ وارد می شود تا دیواره روده را بررسی کند. برای تشخیص دیورتیکولیت بیماری های التهابی روده پولیپ ها و سرطان روده بزرگ استفاده می شود.
   • سیگموئیدوسکوپی : مشابه کولونوسکوپی اما فقط قسمت پایین روده بزرگ (سیگموئید) بررسی می شود.
   • لاپاراسکوپی : یک روش جراحی کم تهاجمی که در آن یک لوله نازک با دوربین از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می شود تا اندام های لگنی را به طور مستقیم مشاهده کند. برای تشخیص و درمان اندومتریوز بیماری التهابی لگن کیست های تخمدان و سایر مشکلات لگنی استفاده می شود.

روش های درمانی درد سمت چپ و زیر شکم

درمان درد سمت چپ و زیر شکم به علت زمینه ای آن بستگی دارد. رویکردهای درمانی می توانند شامل موارد زیر باشند :

۱. درمان های دارویی :

• داروهای مسکن درد : داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن می توانند برای تسکین درد خفیف تا متوسط ​​مانند درد قاعدگی درد تخمک گذاری و کشیدگی عضلات استفاده شوند. داروهای مسکن قوی تر مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) با نسخه پزشک یا داروهای اپیوئیدی ممکن است برای دردهای شدیدتر تجویز شوند.
• آنتی بیوتیک ها : برای درمان عفونت های باکتریایی مانند عفونت ادراری بیماری التهابی لگن و دیورتیکولیت باکتریایی تجویز می شوند.
• داروهای ضد اسپاسم : برای کاهش اسپاسم عضلات روده و تسکین درد ناشی از IBS و درد قاعدگی ممکن است استفاده شوند.
• داروهای هورمونی : برای درمان اندومتریوز کیست های تخمدان و درد قاعدگی مرتبط با عدم تعادل هورمونی ممکن است تجویز شوند.
• داروهای ملین : برای درمان یبوست و کاهش درد ناشی از آن استفاده می شوند.
• داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب : در برخی موارد درد مزمن لگن به ویژه در مواردی که علت مشخصی یافت نمی شود یا درد عصبی وجود دارد داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب می توانند به مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

۲. درمان های پزشکی و بالینی :

• جراحی : در برخی موارد جراحی ممکن است برای درمان علل جدی تر درد سمت چپ و زیر شکم ضروری باشد مانند آپاندیسیت دیورتیکولیت پیچیده انسداد روده حاملگی خارج از رحم کیست های بزرگ تخمدان اندومتریوز شدید فیبروم رحم و فتق. جراحی می تواند به روش باز یا لاپاراسکوپی انجام شود.
• لاپاراسکوپی تشخیصی و درمانی : همان طور که قبلاً ذکر شد لاپاراسکوپی می تواند برای تشخیص و درمان همزمان برخی از علل درد لگن مانند اندومتریوز و کیست های تخمدان استفاده شود.
• درمان های مداخله ای درد : برای درد مزمن لگن که به درمان های دارویی پاسخ نمی دهد روش های مداخله ای مانند تزریق های عصبی بلوک های عصبی و تحریک عصبی ممکن است در نظر گرفته شوند.
• فیزیوتراپی لگن : برای درد مزمن لگن ناشی از مشکلات عضلانی اسکلتی فیزیوتراپی لگن می تواند به تقویت عضلات کف لگن بهبود وضعیت بدن و کاهش درد کمک کند.

۳. راهکارهای خانگی و توصیه های سبک زندگی :

• استراحت : استراحت کافی می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• گرما درمانی : استفاده از کیسه آب گرم یا حمام گرم می تواند به تسکین درد عضلانی و کرامپ های شکمی کمک کند.
• رژیم غذایی مناسب : مصرف غذاهای پر فیبر و مایعات کافی می تواند به پیشگیری از یبوست و بهبود عملکرد روده کمک کند. در صورت ابتلا به IBS اجتناب از غذاهای محرک ممکن است علائم را کاهش دهد.
• ورزش منظم : ورزش منظم می تواند به بهبود سلامت کلی کاهش استرس و بهبود عملکرد روده کمک کند.
• مدیریت استرس : تکنیک های مدیریت استرس مانند یوگا مدیتیشن و تنفس عمیق می توانند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از استرس و اضطراب کمک کنند.
• پرهیز از خوددرمانی : مهم است از خوددرمانی و مصرف داروهای بدون تجویز پزشک خودداری شود زیرا ممکن است علائم را پنهان کرده و تشخیص علت اصلی درد را به تأخیر بیندازد.

روش های پیشگیری و اقدامات لازم

پیشگیری از درد سمت چپ و زیر شکم به علت زمینه ای آن بستگی دارد. برخی از اقدامات کلی که می توان برای کاهش خطر ابتلا به درد زیر شکم انجام داد عبارتند از :

• رژیم غذایی سالم و متعادل : مصرف غذاهای پر فیبر میوه ها سبزیجات و غلات کامل می تواند به حفظ سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از یبوست و دیورتیکولیت کمک کند.
• نوشیدن آب کافی : مصرف کافی مایعات به نرم شدن مدفوع و پیشگیری از یبوست کمک می کند.
• ورزش منظم : ورزش منظم به حفظ وزن سالم بهبود عملکرد روده و کاهش استرس کمک می کند.
• رعایت بهداشت جنسی : استفاده از کاندوم در روابط جنسی می تواند از ابتلا به عفونت های مقاربتی و بیماری التهابی لگن پیشگیری کند.
• معاینات منظم پزشکی : انجام معاینات منظم زنان و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی می تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات پزشکی کمک کند.
• مدیریت استرس : یادگیری و استفاده از تکنیک های مدیریت استرس می تواند به کاهش تأثیر استرس بر سلامت دستگاه گوارش و کاهش درد کمک کند.

نتیجه گیری علمی و کاربردی

درد سمت چپ و زیر شکم در زنان یک علامت شایع با علل بالقوه متعدد است. از مشکلات گوارشی ساده مانند یبوست گرفته تا شرایط جدی تر مانند دیورتیکولیت اندومتریوز و حاملگی خارج از رحم طیف وسیعی از بیماری ها می توانند باعث درد در این ناحیه شوند. تشخیص دقیق علت درد نیازمند شرح حال دقیق معاینه فیزیکی و اغلب آزمایش های تشخیصی مانند آزمایش های خون و ادرار تصویربرداری پزشکی و گاهی آندوسکوپی است.

درمان درد سمت چپ و زیر شکم بستگی به علت زمینه ای دارد و می تواند شامل داروهای مسکن آنتی بیوتیک ها داروهای هورمونی جراحی و سایر روش های پزشکی باشد. راهکارهای خانگی و تغییرات سبک زندگی نیز می توانند نقش مهمی در مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی داشته باشند.

با توجه به تنوع علل درد سمت چپ و زیر شکم مهم است که زنان در صورت تجربه درد مداوم شدید یا همراه با علائم نگران کننده به پزشک مراجعه کنند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند به جلوگیری از عوارض جدی و بهبود سلامت کلی کمک کند.

پرسش و پاسخ های متداول کاربران

۱. چه زمانی درد سمت چپ زیر شکم در زنان جدی تلقی می شود و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد؟

درد سمت چپ زیر شکم در زنان در موارد زیر جدی تلقی می شود و نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا اورژانس دارد :

• درد ناگهانی و بسیار شدید که به سرعت بدتر می شود.
• درد همراه با تب و لرز.
• درد همراه با تهوع و استفراغ مداوم.
• درد همراه با خونریزی واژینال غیرطبیعی به ویژه در صورت احتمال بارداری.
• درد همراه با سرگیجه ضعف یا غش کردن.
• درد همراه با مشکل در تنفس.
• درد همراه با خون در مدفوع یا ادرار.
• درد در زنان باردار.
• درد در زنانی که سابقه بیماری های خاص مانند اندومتریوز بیماری التهابی روده یا کیست تخمدان دارند و دردشان بدتر شده است.

۲. آیا درد سمت چپ زیر شکم همیشه مربوط به مشکلات زنان است؟

خیر درد سمت چپ زیر شکم در زنان همیشه مربوط به مشکلات زنان نیست. همانطور که در مقاله ذکر شد علل گوارشی و ادراری نیز می توانند باعث درد در این ناحیه شوند. مشکلات گوارشی مانند یبوست IBS دیورتیکولیت و بیماری التهابی روده و مشکلات ادراری مانند عفونت ادراری و سنگ کلیه می توانند درد سمت چپ زیر شکم ایجاد کنند. بنابراین برای تشخیص دقیق علت درد بررسی کامل پزشکی ضروری است.

۳. آیا می توان درد سمت چپ زیر شکم را در خانه درمان کرد؟ چه راهکارهای خانگی برای تسکین درد وجود دارد؟

درد خفیف سمت چپ زیر شکم که ناشی از علل ساده ای مانند درد قاعدگی یا درد تخمک گذاری باشد ممکن است با راهکارهای خانگی تسکین یابد. راهکارهای خانگی شامل :

• استراحت کافی.
• استفاده از گرما درمانی (کیسه آب گرم یا حمام گرم).
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (طبق دستورالعمل).
• رژیم غذایی سبک و پر فیبر برای جلوگیری از یبوست.
• نوشیدن مایعات فراوان.
• اجتناب از غذاهای محرک در صورت داشتن

با این حال مهم است توجه داشته باشید که این راهکارها فقط برای تسکین موقت درد خفیف هستند و نباید جایگزین مراجعه به پزشک شوند. در صورت عدم بهبود درد بدتر شدن آن یا بروز علائم نگران کننده همراه با درد حتماً باید به پزشک مراجعه شود تا علت درد تشخیص داده شده و درمان مناسب ارائه گردد.

تأکید مهم :

اطلاعات ارائه شده در این مقاله جنبه عمومی و آموزشی دارند و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره تشخیص یا درمان پزشکی حرفه ای تلقی شوند. در صورت تجربه درد سمت چپ و زیر شکم توصیه اکید می شود که برای ارزیابی دقیق و دریافت راهنمایی های درمانی مناسب با پزشک متخصص مشورت نمایید. خوددرمانی ممکن است خطرناک باشد و منجر به تأخیر در تشخیص و درمان بیماری های جدی شود.