مراحل اجرای مهریه در اداره ثبت

برای اجرای مهریه از طریق اداره ثبت، زوجه با داشتن سند ازدواج رسمی خود، می تواند مستقیماً به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده مراجعه و درخواست صدور اجراییه کند. این روش به دلیل ماهیت سند ازدواج به عنوان یک سند لازم الاجرا، از طریق مراجع ثبتی امکان پذیر است و جایگزینی برای مراجعه اولیه به دادگاه خانواده محسوب می شود.

مهریه، به عنوان یکی از حقوق مالی زوجه در عقد ازدواج دائم، حق مسلم و قابل مطالبه ای است که در شرع و قانون به رسمیت شناخته شده است. این حق، با وقوع عقد نکاح بر ذمه زوج مستقر می شود و زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. در نظام حقوقی ایران، دو مسیر اصلی برای مطالبه و وصول مهریه پیش بینی شده است: یکی از طریق دادگاه خانواده و دیگری از طریق اداره اجرای ثبت اسناد و املاک کشور. انتخاب هر یک از این روش ها به شرایط پرونده، اولویت های زوجه و وجود یا عدم وجود اموال مشخص از سوی زوج بستگی دارد. این مقاله به صورت اختصاصی بر روی مراحل و جزئیات اجرایی مهریه از طریق اداره ثبت تمرکز دارد و تلاش می کند تا راهنمایی جامع و کاربردی را بر اساس آخرین قوانین و بخشنامه های سال ۱۴۰۳ ارائه دهد.

اجرای مهریه از طریق اداره ثبت چیست و چرا انتخاب می شود؟

اجرای مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور، به معنای استفاده از ظرفیت قانونی سند ازدواج (که یک سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می شود) برای وصول مهریه، بدون نیاز به طرح دعوای حقوقی و صدور حکم از دادگاه است. در این روش، زوجه یا وکیل او مستقیماً به دفترخانه محل ثبت عقد مراجعه و با ارائه مدارک لازم، درخواست صدور اجراییه می کند. این اجراییه سپس به اداره ثبت مربوطه ارسال می شود تا مراحل شناسایی و توقیف اموال زوج آغاز گردد.

انتخاب روش ثبتی برای مطالبه مهریه، اغلب به دلیل مزایای خاصی است که این مسیر نسبت به مراجعه به دادگاه خانواده دارد. سرعت عمل بالاتر در شروع فرایند اجرایی، هزینه دادرسی کمتر (در مقایسه با دادگاه)، و امکان سریع تر ممنوع الخروج کردن زوج از جمله دلایل اصلی محبوبیت این روش است. همچنین، با توجه به لغو بخشنامه سال ۱۳۹۸ که مطالبه مهریه از طریق ثبت را اجباری کرده بود، اکنون زوجه می تواند با آزادی عمل بیشتری، بهترین مسیر را برای وصول حق خود انتخاب کند. این روش به خصوص زمانی که زوجه از وجود اموال قابل توقیف از سوی زوج اطلاع داشته باشد، کارایی بالایی پیدا می کند.

مراحل گام به گام اجرای مهریه در اداره ثبت

اجرای مهریه از طریق اداره ثبت، فرایندی مرحله به مرحله است که نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات قانونی است. در ادامه به شرح دقیق این مراحل می پردازیم تا زوجه یا وکیل قانونی او بتواند با شناخت کامل، اقدامات لازم را انجام دهد.

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت

پیش از هر اقدام قانونی، ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) الزامی است. سامانه ثنا بستری برای ارسال و دریافت کلیه ابلاغیه های قضایی به صورت الکترونیکی است و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که به نوعی با دستگاه قضایی در ارتباط هستند، ملزم به ثبت نام در آن هستند. این ثبت نام هم برای زوجه (به عنوان درخواست کننده) و هم برای زوج (به عنوان مخاطب اجراییه) اهمیت حیاتی دارد، زیرا تمامی ابلاغ ها و اخطاریه های مربوط به پرونده مهریه از طریق این سامانه انجام می شود. برای ثبت نام در سامانه ثنا، می توان به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد و یا به صورت آنلاین از طریق وب سایت مربوطه اقدام نمود.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه ازدواج و درخواست صدور اجراییه

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، گام بعدی مراجعه به همان دفترخانه رسمی ازدواجی است که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده است. زوجه یا وکیل قانونی او باید با در دست داشتن مدارک مورد نیاز، درخواست صدور اجراییه برای مهریه را مطرح کند.

مدارک مورد نیاز

جمع آوری مدارک صحیح و کامل، یکی از ارکان اصلی پیشبرد سریع پرونده مهریه است. مدارک لازم برای درخواست صدور اجراییه مهریه عبارتند از:

• اصل سند ازدواج یا رونوشت مصدق آن: این سند، مهمترین مدرک برای اثبات حق مهریه است. در صورتی که اصل سند در دسترس نباشد، می توان با مراجعه به دفترخانه محل عقد، رونوشت برابر اصل آن را دریافت کرد.
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه: برای احراز هویت درخواست کننده ضروری است.
• وکالتنامه: در صورتی که وکیل به نمایندگی از زوجه اقدام می کند، ارائه اصل وکالتنامه رسمی و معتبر الزامی است.
• فرم درخواست صدور اجراییه: این فرم باید در دفترخانه مربوطه تکمیل و امضا شود.

تکمیل فرم درخواست اجراییه مهریه

تکمیل صحیح فرم درخواست صدور اجراییه مهریه بسیار مهم است. این فرم شامل اطلاعات هویتی زوجه و زوج، مبلغ مهریه (به تفکیک میزان سکه، مال یا وجه نقد)، و سایر جزئیات مربوط به مطالبه است. سردفتر ازدواج پس از بررسی مدارک و اطمینان از صحت اطلاعات، فرم را تکمیل و تأیید می کند. سپس این درخواست به همراه سایر مدارک به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارسال می شود.

نقش سردفتر

سردفتر ازدواج در این مرحله، نقش حیاتی ایفا می کند. او موظف است ضمن احراز هویت و صلاحیت درخواست کننده، مدارک را بررسی کرده و پس از تکمیل فرم اجراییه، آن را به همراه یک اخطاریه رسمی برای اداره ثبت مربوطه ارسال کند. در صورتی که آدرس دفترخانه تغییر کرده باشد یا سردفتر فوت کرده باشد، زوجه می تواند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی دفترخانه یا دفترخانه جایگزین را پیدا کند.

سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، بدون نیاز به طی مراحل طولانی دادرسی در دادگاه، قابلیت اجرا در مراجع ثبتی را دارد و این ویژگی، از مزایای اصلی روش ثبتی محسوب می شود.

گام سوم: تشکیل پرونده در اداره ثبت و ابلاغ اجراییه به زوج

پس از ارسال درخواست صدور اجراییه از سوی دفترخانه، پرونده ای در واحد اجرای ثبت اسناد و املاک تشکیل می شود. این مرحله شامل چند گام فرعی اما مهم است:

• روند اداری تشکیل پرونده: اداره ثبت، پس از دریافت مدارک از دفترخانه، یک پرونده اجرایی برای مهریه تشکیل می دهد. به این پرونده شماره ای اختصاص داده می شود که زوجه می تواند از طریق آن، وضعیت پرونده خود را پیگیری کند.
• ابلاغ اجراییه به زوج: مهمترین گام در این مرحله، ابلاغ رسمی اجراییه به زوج است. این ابلاغیه از طریق سامانه ثنا به زوج ارسال می شود و به او مهلت قانونی ۱۰ روزه داده می شود تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند. این مهلت، بر اساس ماده ۲۰ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا تعیین شده است. زوج در این مهلت می تواند مهریه را پرداخت کند، اموالی را برای توقیف معرفی کند، یا در صورت عدم توانایی، لیست جامعی از دارایی های خود را به مسئول اجرا تحویل دهد.
• پیامک اجراییه مهریه: به محض ابلاغ اجراییه، پیامکی حاوی اطلاعات مربوط به پرونده و اخطار قانونی به شماره تلفن همراه زوج که در سامانه ثنا ثبت شده، ارسال می گردد. این پیامک، زوج را از آغاز فرایند اجرایی مهریه مطلع می سازد.

گام چهارم: شناسایی، معرفی و توقیف اموال زوج

اگر زوج در مهلت ۱۰ روزه قانونی نسبت به پرداخت مهریه یا توافق با زوجه اقدام نکند، زوجه می تواند گام بعدی را برای شناسایی و توقیف اموال زوج بردارد. این مرحله از مهمترین و حساس ترین بخش های اجرای مهریه از طریق ثبت است و نیاز به پیگیری دقیق دارد.

• معرفی اموال توسط زوجه: در صورتی که زوجه از وجود اموال خاصی مانند حساب بانکی، سهام، خودرو، ملک یا سایر دارایی های منقول و غیرمنقول زوج اطلاع داشته باشد، می تواند این اموال را به اداره اجرای ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود.
• استعلام از مراجع چهارگانه: اگر زوجه از اموال زوج اطلاع دقیقی نداشته باشد، می تواند از اداره اجرای ثبت درخواست استعلام از مراجع سه گانه یا چهارگانه را بنماید. این مراجع شامل:
  • بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
  • اداره راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای شناسایی خودروهای به نام زوج.
  • سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: برای شناسایی املاک و مستغلات.
  • شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (برای شناسایی سهام) و شرکت مخابرات: برای شناسایی سیم کارت های به نام زوج.

  با وصول پاسخ استعلامات، در صورت وجود اموال، دستور توقیف آن ها صادر می شود.

• توقیف حقوق و مزایای کارمندان: اگر زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف حقوق و مزایای او را از اداره ثبت کند. بر اساس قانون، حداکثر یک سوم از حقوق و مزایای زوج (در صورت داشتن همسر و فرزند) و یک چهارم (در صورت عدم داشتن همسر و فرزند) قابل توقیف است. مسئولین سازمان مربوطه موظفند پس از ابلاغ اجراییه، این مبلغ را از حقوق زوج کسر و به حساب اداره ثبت واریز کنند.
• مستثنیات دین: در فرایند توقیف اموال، باید به مفهوم

  مستثنیات دین توجه داشت. مستثنیات دین به اموالی گفته می شود که بر اساس قانون، حتی در صورت بدهی، قابل توقیف و فروش نیستند. این اموال برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای مدیون و خانواده اش ضروری تلقی می شوند. از جمله مثال های بارز مستثنیات دین می توان به منزل مسکونی در حد شأن، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار، و بخش معینی از حقوق اشاره کرد. اگر زوج به استناد مستثنیات دین به توقیف اموال خود اعتراض کند و این اعتراض توسط مرجع قضایی تأیید شود، مال مربوطه از توقیف خارج خواهد شد.

گام پنجم: ارزیابی اموال و مزایده (در صورت عدم پرداخت مهریه)

پس از توقیف اموال زوج، اگر همچنان مهریه پرداخت نشود، نوبت به ارزیابی و در نهایت مزایده اموال می رسد تا از محل فروش آن ها، مهریه زوجه وصول شود.

• ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری: اموال توقیف شده، توسط یک کارشناس رسمی دادگستری که به دستور اداره ثبت تعیین می شود، ارزیابی و قیمت گذاری می گردد. این ارزیابی مبنای تعیین قیمت پایه برای مزایده خواهد بود. طرفین حق اعتراض به نظریه کارشناس را دارند.
• مراحل مزایده: پس از تعیین ارزش، اموال از طریق مزایده به فروش گذاشته می شوند. اطلاعیه مزایده در روزنامه های کثیرالانتشار یا تابلوی اعلانات اداره ثبت منتشر می شود. در تاریخ مقرر، مزایده برگزار و اموال به بالاترین قیمت پیشنهادی به فروش می رسند.
• نحوه وصول مهریه از محل فروش اموال: پس از فروش اموال در مزایده، مبلغ حاصل از آن به حساب اداره ثبت واریز می شود. پس از کسر هزینه های اجرایی (مانند نیم عشر دولتی و هزینه های کارشناسی و مزایده)، مهریه زوجه از محل باقی مانده پرداخت خواهد شد. اگر مبلغ حاصل از مزایده بیشتر از میزان مهریه و هزینه ها باشد، مازاد به زوج بازگردانده می شود؛ و اگر کمتر باشد، زوجه می تواند برای باقی مانده مهریه، از طریق سایر روش های قانونی (مثل مراجعه به دادگاه) اقدام کند.

قوانین و بخشنامه های کلیدی در اجرای مهریه از طریق ثبت

همانند بسیاری از قوانین، مقررات مربوط به مهریه نیز دستخوش تغییرات و اصلاحاتی می شود. آگاهی از این تغییرات برای هر دو طرف، ضروری است.

آخرین تغییرات قانونی: لغو بخشنامه سال ۹۸ و قانون برنامه هفتم توسعه (اردیبهشت ۱۴۰۳)

یکی از مهمترین تغییرات در زمینه مطالبه مهریه، لغو بخشنامه سال ۱۳۹۸ است که زوجه را مکلف می کرد ابتدا برای مطالبه مهریه به اداره ثبت مراجعه کند و تنها در صورت عدم وصول یا عدم شناسایی مال، به دادگاه خانواده رجوع کند. این بخشنامه با هدف کاهش ورودی پرونده ها به دستگاه قضایی و تسریع در وصول مهریه تدوین شده بود. با این حال، با تصویب قانون برنامه هفتم توسعه در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، این بخشنامه لغو گردید. در حال حاضر، زوجه بار دیگر اختیار دارد که مستقلاً و از ابتدا، برای مطالبه مهریه خود، هم به اداره ثبت مراجعه کند و هم به دادگاه خانواده.

این تغییر قانونی، آزادی عمل بیشتری را برای زوجه فراهم می آورد تا با توجه به شرایط خاص خود (مانند اطلاع از وجود اموال یا نیاز به طرح همزمان دعاوی دیگر) بهترین مسیر را انتخاب کند. این موضوع به خصوص برای پرونده هایی که ممکن است در ثبت به دلیل عدم شناسایی مال به نتیجه نرسند، اهمیت دارد و زوجه می تواند بدون اتلاف وقت بیشتر، به دادگاه مراجعه کند.

بخشنامه قوه قضاییه در خصوص عدم زندانی شدن بابت مهریه

از دیگر بخشنامه های مهم، بخشنامه شماره ۹۰۰۰/۳۴۸۵۹/۱۰۰ مورخ ۱۳۹۷/۷/۲۲ ریاست محترم قوه قضاییه است که به منظور جلوگیری از زندانی شدن زوجین بابت عدم پرداخت مهریه صادر شد. بر اساس این بخشنامه، با توجه به افزایش غیرمتعارف قیمت سکه، بسیاری از زوجین که مهریه سنگینی به صورت سکه تعهد کرده بودند، توان پرداخت آن را نداشتند و به زندان معرفی می شدند.

این بخشنامه مقرر می دارد که دادگاه ها باید به صورت خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی، به درخواست های تعدیل مهریه از سوی زوج رسیدگی کنند. هدف این است که مهلت های تادیه سکه متناسب با وضعیت مالی زوج افزایش یابد تا بدین ترتیب از حبس آن ها جلوگیری شود. این امر نشان دهنده رویکردی حمایتی برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی ناشی از زندانی شدن مدیونین مهریه است و به زوج این امکان را می دهد که در صورت اعسار، درخواست تعدیل و تقسیط مهریه را مطرح کند.

ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه (و ارتباط آن با انصراف از ثبت)

بند (ب) ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، پیش از لغو بخشنامه سال ۱۳۹۸، اهمیت زیادی داشت. این ماده مقرر می داشت که اسناد رسمی لازم الاجرا از طریق ادارات اجرای ثبت اجرا می شوند و این ادارات مکلفند بلافاصله پس از تقاضای اجراییه، نسبت به شناسایی و توقیف اموال مدیون اقدام کنند.

اهمیت این ماده در آن بود که اگر مرجع ثبت نتواند ظرف دو ماه از تقاضای اجرا، اموال متعهد سند را شناسایی و توقیف کند، یا ظرف شش ماه مفاد سند را اجرا نماید، متعهد له (زوجه) می توانست با انصراف از اجرای ثبتی، به محاکم دادگستری رجوع کند. هرچند با لغو بخشنامه سال ۹۸، شرط رجوع اجباری به ثبت قبل از دادگاه برداشته شده، اما مفاد این ماده همچنان برای مواردی که زوجه ابتدا مسیر ثبتی را انتخاب می کند و به نتیجه نمی رسد، مسیر انصراف و رجوع به دادگاه را تشریح می کند. دریافت گواهی عدم وصول از اداره ثبت در چنین مواردی برای مراجعه به دادگاه، ضروری است.

نکات مهم و ضروری در مسیر اجرای مهریه ثبتی

در کنار آگاهی از مراحل و قوانین، برخی نکات کلیدی وجود دارد که توجه به آن ها می تواند در روند مطالبه و اجرای مهریه از طریق ثبت، بسیار مؤثر باشد و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.

نقش وکیل متخصص مهریه

فرایند مطالبه مهریه، به خصوص از طریق ثبت، دارای پیچیدگی های حقوقی و اداری خاص خود است. حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد. وکیل با اشراف به آخرین قوانین و بخشنامه ها، تجربه در مواجهه با چالش های احتمالی و توانایی پیگیری دقیق پرونده، می تواند به زوجه در تسریع روند وصول مهریه و جلوگیری از اتلاف زمان و انرژی کمک کند. از جمله وظایف وکیل می توان به جمع آوری مدارک، تکمیل فرم ها، پیگیری استعلامات، معرفی اموال، و حتی شرکت در جلسات مزایده اشاره کرد.

فوت زوج

در صورتی که زوج فوت کرده باشد، مهریه همچنان به عنوان یک دین بر ذمه او باقی است و زوجه می تواند آن را از ماترک (اموال به جا مانده) زوج مطالبه کند. در این شرایط، زوجه باید ابتدا نسبت به دریافت گواهی حصر وراثت اقدام کند تا ورثه قانونی زوج مشخص شوند. سپس می تواند با مراجعه به اداره ثبت (یا دادگاه)، اجراییه مهریه را علیه وراث و به میزان سهم الارث هر یک از ترکه متوفی صادر کند. البته باید توجه داشت که مهریه در این حالت، از کل دارایی های زوج قبل از تقسیم بین وراث پرداخت می شود.

فوت سردفتر یا تغییر دفترخانه

اگر سردفتر ازدواج فوت کرده باشد یا دفترخانه محل ثبت عقد تغییر مکان داده باشد، زوجه نباید نگران باشد. در این شرایط، با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران در شهر مربوطه، می توان اطلاعات دفترخانه جایگزین یا بایگانی اسناد را کسب کرد و نسبت به درخواست صدور اجراییه اقدام نمود.

امکان ممنوع الخروجی زوج

یکی از ابزارهای قانونی مؤثر در اجرای مهریه، امکان ممنوع الخروج کردن زوج است. زوجه می تواند پس از تشکیل پرونده اجرایی در اداره ثبت، درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند. این اقدام می تواند فشار مضاعفی بر زوج برای پرداخت مهریه وارد کرده و او را وادار به تسویه بدهی خود نماید. ممنوع الخروجی از طریق ثبت، معمولاً با سرعت بیشتری نسبت به دادگاه انجام می شود.

فرار از دین و انتقال اموال توسط زوج

گاهی اوقات، زوج برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به انتقال اموال خود به نام اشخاص دیگر می کند. این عمل در قانون، «فرار از دین» تلقی شده و دارای تبعات حقوقی است. اگر زوجه بتواند ثابت کند که انتقال اموال با هدف فرار از پرداخت مهریه صورت گرفته است، می تواند با طرح دعوای ابطال معامله به دادگاه، آن معاملات را باطل کند. در این صورت، اموال دوباره به مالکیت زوج بازگشته و قابل توقیف برای مهریه خواهند بود. البته اثبات این موضوع نیازمند مدارک و شواهد کافی است و بهتر است در این خصوص با وکیل متخصص مشورت شود.

آیا می توان همزمان از ثبت و دادگاه اقدام کرد؟

زوجه نمی تواند کل مهریه خود را همزمان از دو مرجع (اداره ثبت و دادگاه) مطالبه کند، زیرا این امر منجر به تکرار یک دین واحد می شود. با این حال، می تواند بخشی از مهریه را از طریق اداره ثبت به اجرا بگذارد و در خصوص بخش دیگری از آن، به دادگاه مراجعه کند. همچنین، اگر پرونده ثبتی به دلیل عدم شناسایی مال به نتیجه نرسد، زوجه می تواند با انصراف از ادامه عملیات اجرایی در ثبت و دریافت گواهی مربوطه، برای کل یا باقیمانده مهریه به دادگاه مراجعه کند.

مدت زمان تقریبی اجرای مهریه در ثبت

مدت زمان اجرای مهریه از طریق ثبت، نمی تواند عدد ثابتی باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل سرعت عمل زوجه در پیگیری، وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف از سوی زوج، و میزان همکاری اداره ثبت در انجام استعلامات و عملیات اجرایی است. به طور کلی، شروع عملیات اجرایی در ثبت سریع تر از دادگاه است، اما وصول کامل مهریه ممکن است به دلیل پیچیدگی های مربوط به شناسایی و مزایده اموال، زمان بر باشد. با این حال، در مقایسه با فرایند طولانی دادرسی در دادگاه، روش ثبتی معمولاً می تواند به نتیجه سریع تری منجر شود.

مزایای اختصاصی مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

انتخاب مسیر مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، دارای مزایای قابل توجهی است که آن را به گزینه ای جذاب برای بسیاری از زوجه ها تبدیل می کند. این مزایا عبارتند از:

• سرعت بالای شروع عملیات اجرایی: پس از درخواست زوجه و صدور اجراییه، عملیات اجرایی در اداره ثبت به سرعت آغاز می شود. این سرعت، به خصوص در توقیف اموال یا ممنوع الخروج کردن زوج، می تواند بسیار کارآمد باشد.
• هزینه های کمتر در مقایسه با دادگاه: در روش ثبتی، تنها هزینه ای که به طور عمده از زوجه دریافت می شود، هزینه های دفتری و در صورت وصول مهریه، نیم عشر دولتی است که مبلغی معادل پنج درصد مهریه وصول شده است و از زوج دریافت می گردد. این در حالی است که در دادگاه، زوجه باید در ابتدا هزینه دادرسی معادل سه و نیم درصد مبلغ مهریه را پرداخت کند که در مهریه های بالا، رقم قابل توجهی می شود.
• عدم شمول مرور زمان بر اجراییه ثبتی: اجراییه های صادر شده از اداره ثبت، مشمول مرور زمان نمی شوند. به این معنا که پس از صدور اجراییه، زوجه می تواند هر زمان که اموال زوج شناسایی شد، نسبت به اجرای آن اقدام کند. این در حالی است که در مورد احکام دادگاه، اگر پس از گذشت پنج سال از تاریخ صدور اجراییه، عملیات اجرایی به نتیجه نرسد، اجراییه بلااثر می شود و زوجه باید مجدداً درخواست صدور اجراییه کند.
• عدم نیاز به اثبات قطعی حق (سند رسمی کافی است): سند ازدواج، به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، خود به تنهایی اثبات کننده حق مهریه است و زوجه نیازی به طرح دعوا و اثبات ماهیت حق خود در دادگاه ندارد. این ویژگی، فرایند مطالبه را بسیار ساده تر و مستقیم تر می کند.
• امکان ممنوع الخروجی سریع تر: یکی از قوی ترین ابزارهای فشار برای وصول مهریه، ممنوع الخروجی زوج است. در روش ثبتی، امکان درخواست ممنوع الخروجی به محض تشکیل پرونده اجرایی وجود دارد و معمولاً سریع تر از طریق دادگاه قابل اعمال است.

انصراف از اجرای مهریه در اداره ثبت و رجوع به دادگاه

گاهی اوقات زوجه ممکن است به دلایل مختلف تصمیم بگیرد که از ادامه فرایند اجرای مهریه در اداره ثبت منصرف شده و به دادگاه مراجعه کند. این موضوع نیز دارای شرایط و مراحلی است که باید به آن توجه داشت.

شرایط انصراف

زوجه می تواند در هر مرحله ای از عملیات اجرایی ثبتی، از ادامه آن انصراف دهد. این تصمیم معمولاً زمانی گرفته می شود که زوجه نتواند اموال قابل توقیفی از زوج شناسایی کند یا به هر دلیلی، ترجیح دهد که پرونده را از طریق دادگاه پیگیری کند. این انصراف، باید به صورت کتبی به اداره اجرای ثبت اعلام شود.

گواهی عدم وصول

یکی از مهمترین مراحل در صورت انصراف از اجرای ثبتی، دریافت

گواهی عدم وصول از اداره ثبت است. این گواهی تأیید می کند که زوجه علی رغم اقدامات انجام شده، موفق به وصول مهریه خود از طریق اداره ثبت نشده است. گواهی عدم وصول، برای طرح دعوای مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، مدرک ضروری محسوب می شود و به دادگاه نشان می دهد که زوجه قبلاً از مسیر قانونی ثبت اقدام کرده و به نتیجه نرسیده است.

هزینه های مربوط به انصراف

در صورتی که زوجه از مطالبه مهریه انصراف دهد و هیچ مالی توقیف نشده یا به مرحله مزایده نرسیده باشد، معمولاً نیازی به پرداخت هزینه خاصی نیست. اما اگر اموالی از زوج توقیف شده باشد و پرونده به مرحله مزایده رسیده باشد، ممکن است بخشی از هزینه های اجرایی (مانند نیم درصد حق الاجرای نیم عشر دولتی) از زوجه مطالبه شود، هرچند که اصولاً حق الاجرا از مدیون (زوج) دریافت می شود. بهتر است برای اطلاع دقیق از هزینه ها در هر مرحله، از مسئول اجرای ثبت استعلام شود.

---

سوالات متداول

آیا هزینه های ثبت مهریه به عهده زوجه است؟

هزینه های اولیه درخواست اجراییه مهریه در دفترخانه، اندک بوده و بر عهده زوجه است. اما هزینه های اجرایی اصلی مانند نیم عشر دولتی (۵ درصد از مبلغ وصول شده) که پس از وصول مهریه تعلق می گیرد، بر عهده زوج خواهد بود.

اگر زوج هیچ مالی نداشته باشد، روش ثبتی چقدر مفید است؟

اگر زوج هیچ مالی نداشته باشد و زوجه نیز نتواند مالی را معرفی کند، روش ثبتی ممکن است برای وصول مهریه کارایی چندانی نداشته باشد، زیرا اساس این روش بر توقیف اموال استوار است. در این حالت، تنها فایده آن می تواند ممنوع الخروجی زوج باشد. با این حال، زوجه می تواند با دریافت گواهی عدم وصول از ثبت، به دادگاه مراجعه و دعوای مطالبه مهریه را مطرح کند تا در صورت اثبات اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر شود.

آیا می توان کل مهریه را یک جا از طریق ثبت گرفت؟

وصول یک جای مهریه از طریق ثبت، منوط به وجود اموال کافی و قابل توقیف از سوی زوج است که ارزش آن ها معادل کل مهریه باشد و پس از طی مراحل اجرایی و مزایده، به طور کامل وصول شود. در غیر این صورت، مهریه به صورت بخش بخش یا از طریق تقسیط (در صورت مراجعه به دادگاه و اثبات اعسار) وصول خواهد شد.