مقاله wos چیست

WOS یا Web of Science پایگاهی معتبر از Clarivate Analytics است که مقالات علمی با کیفیت بالا را نمایه می‌کند. مقالات WOS به پژوهش‌هایی اطلاق می‌شود که در مجلات این پایگاه منتشر شده‌اند و نشان‌دهنده اعتبار و دسترسی جهانی هستند. این نمایه استنادی ابزاری کلیدی برای ارزیابی تأثیرگذاری پژوهش‌هاست.

در دنیای پویای علم و پژوهش نمایه‌سازی آثار علمی در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر نقش حیاتی در دیده شدن ارجاع دهی و ارزیابی تأثیرگذاری آن‌ها ایفا می‌کند. در میان این پایگاه‌ها Web of Science جایگاه ویژه‌ای دارد و انتشار مقاله در مجلات تحت پوشش آن معیاری مهم برای سنجش کیفیت و اعتبار پژوهش‌ها محسوب می‌شود. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف پایگاه Web of Science اهمیت مقالات نمایه شده در آن انواع محتوای قابل پذیرش و فرآیندهای مرتبط می‌پردازد تا درک جامع‌تری از این بستر علمی ارزشمند ارائه دهد.

معرفی پایگاه Web of Science

پایگاه Web of Science که به اختصار WOS نامیده می‌شود یکی از پیشروترین و معتبرترین منابع اطلاعاتی در حوزه علم و پژوهش در سطح جهان است. این پایگاه توسط شرکت Clarivate Analytics مدیریت و توسعه داده می‌شود و مجموعه‌ای عظیم از مقالات کتاب‌ها مقالات کنفرانسی چکیده‌نامه‌ها و سایر انتشارات علمی را از هزاران مجله و منبع معتبر در سراسر دنیا گردآوری و نمایه می‌کند. هدف اصلی WOS فراهم آوردن دسترسی متمرکز به ادبیات علمی با کیفیت و امکان ردیابی استنادات بین آثار مختلف است. آنچه WOS را از بسیاری پایگاه‌های اطلاعاتی دیگر متمایز می‌کند تمرکز آن بر نمایه‌سازی استنادی است. این به کاربران اجازه می‌دهد تا نه تنها مقالات مرتبط با حوزه پژوهشی خود را بیابند بلکه ببینند کدام مقالات بعدی به آن‌ها استناد کرده‌اند و این‌گونه مسیر توسعه یک ایده یا کشف علمی را دنبال کنند. این قابلیت WOS را به ابزاری قدرتمند برای تحلیل روندها شناسایی پژوهشگران کلیدی و ارزیابی تأثیر مقالات تبدیل کرده است. تاریخچه WOS به دهه ۱۹۶۰ و بنیان‌گذاری Institute for Scientific Information (ISI) توسط یوجین گارفیلد بازمی‌گردد که برای اولین بار مفهوم نمایه‌سازی استنادی را معرفی کرد. اگرچه ISI به مرور زمان دستخوش تغییرات مالکیتی شده و اکنون بخشی از Clarivate Analytics است اما میراث آن در قالب نمایه‌های استنادی اصلی WOS همچنان پابرجاست و این پایگاه به عنوان استانداردی برای ارزیابی اعتبار علمی در بسیاری از کشورها و نهادهای پژوهشی شناخته می‌شود.

اهمیت و جایگاه مقالات WOS

انتشار یک اثر علمی در مجله‌ای که در پایگاه Web of Science نمایه شده است به دلایل متعددی از اهمیت بالایی برخوردار است و جایگاه ویژه‌ای به آن پژوهش و نویسندگانش می‌بخشد. اولین و شاید مهم‌ترین دلیل اعتبار و کیفیت بالای مجلات تحت پوشش WOS است. مجلات برای ورود به این پایگاه فرآیندهای ارزیابی سخت‌گیرانه‌ای را پشت سر می‌گذارند که تضمین‌کننده رعایت استانداردهای علمی فرآیند داوری همتا معتبر و اخلاق نشر است. بنابراین پذیرش مقاله در چنین مجلاتی به منزله تأیید کیفیت و نوآوری پژوهش توسط جامعه علمی بین‌المللی است. دومین دلیل افزایش چشمگیر دیده شدن و دسترسی جهانی به مقاله است. با نمایه شدن در WOS مقاله در دسترس میلیون‌ها پژوهشگر استاد دانشگاه و دانشجو در سراسر جهان قرار می‌گیرد که از این پایگاه برای جستجوی ادبیات علمی استفاده می‌کنند. این افزایش دیده شدن به نوبه خود احتمال استناد به مقاله را افزایش می‌دهد که یکی از معیارهای اصلی سنجش تأثیرگذاری یک پژوهش است. برای پژوهشگران داشتن مقالات نمایه شده در WOS اغلب یک شرط اساسی برای ارتقای شغلی دریافت گرنت‌های پژوهشی و کسب اعتبار در جامعه علمی است. بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی تعداد و کیفیت مقالات WOS نویسندگان خود را به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی عملکرد و اعتبار علمی خود در نظر می‌گیرند. علاوه بر این داده‌های WOS مبنای بسیاری از تحلیل‌های کتاب‌سنجی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و ارزیابی سیاست‌های علمی در سطح ملی و بین‌المللی قرار می‌گیرد. این داده‌ها امکان محاسبه شاخص‌هایی مانند ضریب تأثیر مجلات (Impact Factor) شاخص H (H-index) پژوهشگران و تحلیل شبکه‌های استنادی را فراهم می‌کنند که ابزارهای مهمی برای درک پویایی‌های علم و ارزیابی عملکرد هستند. در مجموع مقاله WOS نه تنها نشان‌دهنده کیفیت بالای پژوهش است بلکه دروازه‌ای به سوی دیده شدن جهانی افزایش استناد و کسب اعتبار در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود.

انواع مقالات قابل نمایه سازی در WOS

پایگاه Web of Science طیف وسیعی از انواع انتشارات علمی را در نمایه‌های مختلف خود نمایه می‌کند اما تمرکز اصلی و شناخته شده‌ترین بخش آن بر مقالات مجلات علمی (Journal Articles) است که اغلب تحت عنوان “مقاله WOS” از آن‌ها یاد می‌شود. این مقالات شامل پژوهش‌های اصیل (Original Research Articles) هستند که نتایج تحقیقات جدید را ارائه می‌دهند و بخش عمده محتوای WOS را تشکیل می‌دهند. علاوه بر مقالات پژوهشی انواع دیگری از انتشارات نیز در WOS نمایه می‌شوند که هر یک نقش خاصی در ارتباطات علمی ایفا می‌کنند. مقالات مروری (Review Articles) که به جمع‌بندی و تحلیل انتقادی ادبیات موجود در یک حوزه خاص می‌پردازند از اهمیت بالایی برخوردارند و به دلیل ماهیت خود اغلب استنادات زیادی دریافت می‌کنند. نامه‌ها به سردبیر (Letters to the Editor) سرمقاله‌ها (Editorials) و چکیده‌نامه‌های کنفرانس‌ها (Conference Abstracts) نیز ممکن است در برخی نمایه‌های WOS به‌ویژه نمایه‌های مرتبط با مقالات کنفرانسی نمایه شوند. مقالات کنفرانسی کامل (Conference Proceedings) نیز در مجموعه نمایه‌های جداگانه‌ای در WOS تحت عنوان Conference Proceedings Citation Index (CPCI) نمایه می‌شوند که برای پژوهشگران در برخی رشته‌ها به‌ویژه علوم کامپیوتر مهندسی و فیزیک بسیار مهم هستند. همچنین برخی کتاب‌ها و فصول کتاب (Books and Book Chapters) نیز در نمایه‌های Book Citation Index (BKCI) نمایه می‌شوند که امکان ردیابی استنادات به این نوع انتشارات را فراهم می‌آورد. با این حال زمانی که به طور کلی از “مقاله WOS” صحبت می‌شود معمولاً منظور همان مقالات پژوهشی یا مروری است که در مجلات نمایه شده در نمایه‌های اصلی مانند Science Citation Index (SCI) Social Sciences Citation Index (SSCI) یا Arts & Humanities Citation Index (A&HCI) منتشر شده‌اند. هرچند انواع دیگر انتشارات نیز در این پایگاه قابل جستجو و بازیابی هستند و بخشی از اکوسیستم اطلاعاتی WOS را تشکیل می‌دهند.

مجلات تحت پوشش پایگاه WOS

قلب پایگاه Web of Science را مجلاتی تشکیل می‌دهند که محتوای آن‌ها در این پایگاه نمایه می‌شود. انتخاب مجلات برای ورود به WOS فرآیندی بسیار دقیق و انتخابی است و تنها بخشی از هزاران مجله علمی منتشر شده در سراسر جهان موفق به کسب این اعتبار می‌شوند. این فرآیند انتخاب توسط تیمی از کارشناسان محتوا در Clarivate Analytics انجام می‌شود و هدف آن شناسایی مجلات پیشرو و تأثیرگذار در هر حوزه علمی است. مجلات تحت پوشش WOS از نظر موضوعی بسیار متنوع هستند و تقریباً تمامی رشته‌های دانشگاهی از علوم پایه و مهندسی گرفته تا علوم پزشکی علوم اجتماعی هنر و علوم انسانی را شامل می‌شوند. تنوع جغرافیایی مجلات نیز یکی از معیارهای مهم در انتخاب است هرچند مجلات با پوشش بین‌المللی و نویسندگان و داوران متنوع معمولاً شانس بیشتری برای پذیرش دارند. لیست مجلات تحت پوشش WOS به طور مداوم به‌روزرسانی می‌شود. مجلات جدیدی پس از ارزیابی و تأیید به این لیست اضافه می‌شوند و در مقابل مجلاتی که دیگر استانداردهای لازم را رعایت نکنند یا کیفیت محتوای آن‌ها افت کند ممکن است از لیست حذف شوند. این پویایی تضمین می‌کند که WOS همواره بازتاب‌دهنده جدیدترین و باکیفیت‌ترین پژوهش‌ها در حوزه‌های مختلف باشد. برای پژوهشگران و نویسندگان شناسایی مجلات نمایه شده در WOS در حوزه تخصصی خود گام اول و بسیار مهمی برای برنامه‌ریزی جهت انتشار مقالات با کیفیت است. Clarivate Analytics ابزاری عمومی به نام Master Journal List ارائه می‌دهد که امکان جستجو و بررسی وضعیت نمایه شدن هر مجله‌ای را در نمایه‌های مختلف WOS فراهم می‌آورد و منبع رسمی برای این منظور محسوب می‌شود.

معیارهای انتخاب مجلات در WOS

فرآیند انتخاب مجلات برای نمایه شدن در Web of Science یک فرآیند چندمرحله‌ای و مبتنی بر معیارهای مشخص است که توسط کارشناسان Clarivate Analytics اجرا می‌شود. این معیارها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: معیارهای کیفیت (Quality Criteria) و معیارهای تأثیرگذاری (Impact Criteria). معیارهای کیفیت شامل ارزیابی دقیق استانداردها و فرآیندهای نشر مجله است. این موارد شامل وجود فرآیند داوری همتا (Peer Review) شفاف و دقیق رعایت اصول اخلاق نشر (مانند پرهیز از سرقت علمی و تعارض منافع) کیفیت و صحت محتوای علمی به‌روز بودن موضوعات مورد پوشش تنوع جغرافیایی نویسندگان و هیئت تحریریه و انتشار منظم و به‌موقع شماره‌هاست. همچنین کیفیت ویراستاری (زبان قالب‌بندی) و دسترسی‌پذیری وب‌سایت مجله نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. مجلاتی که این معیارهای اولیه کیفیت را رعایت نکنند حتی اگر از نظر علمی محتوای خوبی داشته باشند شانس کمی برای پذیرش در WOS خواهند داشت. پس از گذراندن مرحله ارزیابی کیفیت مجلات وارد مرحله ارزیابی تأثیرگذاری می‌شوند. این معیارها بیشتر کمی هستند و بر اساس تحلیل استنادات صورت می‌گیرند. مهم‌ترین معیار در این بخش تحلیل استنادات دریافتی مجله از سایر مجلات نمایه شده در WOS است. مجلاتی که به طور مکرر توسط مجلات معتبر دیگر مورد استناد قرار می‌گیرند نشان‌دهنده تأثیرگذاری آن‌ها در جامعه علمی هستند. معیارهای دیگری مانند ضریب تأثیر (Impact Factor) که میانگین تعداد استنادات به مقالات یک مجله در سال‌های اخیر را نشان می‌دهد (فقط برای نمایه‌های اصلی SCI, SSCI, A&HCI) و همچنین تحلیل شبکه استنادی مجله در ارتباط با سایر مجلات حوزه خود نیز در این مرحله مورد بررسی قرار می‌گیرند. مجلات جدیدتر یا مجلات در حوزه‌هایی که الگوهای استنادی متفاوتی دارند ممکن است ابتدا در نمایه Emerging Sources Citation Index (ESCI) پذیرفته شوند تا فرصت کافی برای نشان دادن پتانسیل تأثیرگذاری خود در طول زمان را داشته باشند و سپس برای ورود به نمایه‌های اصلی ارزیابی مجدد شوند.

فرآیند نمایه سازی مقالات در WOS

فرآیند نمایه سازی یک مقاله در پایگاه Web of Science پس از پذیرش و انتشار آن در یک مجله نمایه شده در این پایگاه آغاز می‌شود. این فرآیند معمولاً به صورت خودکار و از طریق همکاری بین ناشر مجله و شرکت Clarivate Analytics صورت می‌گیرد و نیازی به اقدام مستقیم نویسنده نیست. پس از اینکه مقاله توسط مجله منتشر می‌شود (چه به صورت آنلاین و چه چاپی) ناشر اطلاعات مربوط به مقاله شامل عنوان نویسندگان چکیده کلمات کلیدی اطلاعات مجله (جلد شماره صفحات) تاریخ انتشار و مهم‌تر از همه فهرست منابع مورد استناد (Bibliography یا References) را در قالب استانداردهای مشخص به Clarivate Analytics ارسال می‌کند. تیم WOS این داده‌ها را دریافت کرده و فرآیند پردازش و ورود اطلاعات به پایگاه داده را آغاز می‌کند. این فرآیند شامل استخراج دقیق اطلاعات کتاب‌شناختی و به‌ویژه تحلیل ساختار استنادات است. WOS هر یک از منابعی که در فهرست منابع مقاله به آن‌ها استناد شده است را شناسایی و با مقالات موجود در پایگاه خود تطبیق می‌دهد. این تطبیق استنادی هسته اصلی عملکرد WOS به عنوان یک نمایه استنادی است و امکان ردیابی اینکه کدام مقالات به مقاله شما استناد کرده‌اند (Cited By) و مقاله شما به کدام مقالات استناد کرده است (References) را فراهم می‌آورد. پس از اتمام فرآیند پردازش و کنترل کیفیت مقاله به همراه اطلاعات استنادی مرتبط به نمایه مربوطه در Web of Science اضافه می‌شود و برای جستجو و دسترسی کاربران قابل مشاهده می‌گردد. زمان لازم برای این فرآیند می‌تواند بسته به ناشر مجله و حجم کاری Clarivate Analytics متفاوت باشد اما معمولاً پس از انتشار رسمی مقاله توسط مجله ظرف چند هفته تا چند ماه در WOS نمایه می‌شود. نکته مهم این است که مسئولیت ارسال داده‌ها به WOS بر عهده ناشر مجله است و نویسنده پس از پذیرش و چاپ مقاله تنها باید منتظر نمایه شدن آن در پایگاه باشد.

بخش ها و نمایه های مختلف Web of Science

پایگاه Web of Science در واقع یک پلتفرم جامع است که شامل چندین نمایه استنادی مختلف می‌شود. هر یک از این نمایه‌ها بر مجموعه‌ای خاص از مجلات و انتشارات در حوزه‌های موضوعی مشخص تمرکز دارند. این ساختار چند لایه‌ای به کاربران اجازه می‌دهد تا بسته به نیاز پژوهشی خود در نمایه‌های مرتبط به جستجو بپردازند. مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین بخش‌های Web of Science که اغلب تحت عنوان “Core Collection” از آن‌ها یاد می‌شود شامل چندین نمایه استنادی اصلی است که از میراث Institute for Scientific Information (ISI) نشأت گرفته‌اند. این نمایه‌ها شامل Science Citation Index Expanded (SCI-Expanded) Social Sciences Citation Index (SSCI) Arts & Humanities Citation Index (A&HCI) و Emerging Sources Citation Index (ESCI) هستند. علاوه بر Core Collection پلتفرم Web of Science شامل نمایه‌های دیگری نیز می‌شود که انواع دیگری از انتشارات یا حوزه‌های موضوعی خاص را پوشش می‌دهند. به عنوان مثال Conference Proceedings Citation Index (CPCI) مقالات ارائه‌شده در همایش‌ها و کنفرانس‌ها را نمایه می‌کند. Book Citation Index (BKCI) به نمایه‌سازی کتاب‌ها و فصول کتاب می‌پردازد. همچنین نمایه‌های تخصصی‌تری مانند Index Chemicus و Current Chemical Reactions برای حوزه شیمی و Derwent Innovations Index برای اطلاعات ثبت اختراعات نیز در این پلتفرم قابل دسترسی هستند (البته دسترسی به هر یک از این نمایه‌ها معمولاً نیازمند اشتراک جداگانه است). درک تفاوت بین نمایه‌های مختلف Core Collection برای پژوهشگران اهمیت دارد زیرا هر نمایه مجلات و معیارهای ارزیابی خاص خود را دارد و نمایه شدن یک مقاله در هر یک از آن‌ها نشان‌دهنده قرار گرفتن آن در مجموعه متفاوتی از انتشارات معتبر است. در ادامه به معرفی جزئی‌تر نمایه‌های اصلی Core Collection می‌پردازیم.

نمایه استنادی علوم (SCI)

نمایه استنادی علوم (Science Citation Index) که در حال حاضر به صورت گسترده‌تر تحت عنوان Science Citation Index Expanded (SCI-Expanded) در پلتفرم Web of Science ارائه می‌شود قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین نمایه در مجموعه Core Collection WOS است. این نمایه بر ادبیات علمی منتشر شده در حوزه‌های علوم دقیق علوم طبیعی مهندسی علوم پزشکی و کشاورزی تمرکز دارد. SCI-Expanded شامل هزاران مجله پیشرو در بیش از ۱۰۰ رشته موضوعی مرتبط با علوم است. مجلاتی که در SCI-Expanded نمایه می‌شوند به دلیل رعایت استانداردهای بالای علمی و فرآیندهای دقیق داوری از اعتبار بسیار بالایی در جامعه علمی برخوردارند. یکی از ویژگی‌های کلیدی مجلات نمایه شده در SCI-Expanded امکان محاسبه ضریب تأثیر (Impact Factor) برای آن‌هاست. ضریب تأثیر معیاری است که میانگین تعداد استنادات دریافتی مقالات یک مجله در دو سال قبل را نشان می‌دهد و اغلب به عنوان شاخصی برای سنجش اهمیت و تأثیرگذاری مجله در حوزه خود به کار می‌رود. نمایه شدن یک مقاله در مجله‌ای که در SCI-Expanded قرار دارد به ویژه اگر مجله دارای ضریب تأثیر بالایی باشد نشان‌دهنده کیفیت و اهمیت پژوهش انجام شده است و نقش مهمی در ارتقای رزومه علمی پژوهشگران پذیرش در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و جذب حمایت‌های مالی دارد. دسترسی به SCI-Expanded امکان جستجو در حجم عظیمی از پژوهش‌های علمی پیشگام ردیابی استنادات به مقالات کلیدی و شناسایی پژوهشگران و نهادهای تأثیرگذار در حوزه‌های علمی مختلف را فراهم می‌آورد.

نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI)

نمایه استنادی علوم اجتماعی (Social Sciences Citation Index) یا SSCI یکی دیگر از نمایه‌های اصلی و مهم در مجموعه Core Collection پایگاه Web of Science است. این نمایه به طور تخصصی به پوشش ادبیات علمی منتشر شده در حوزه‌های علوم اجتماعی اختصاص دارد. رشته‌هایی مانند جامعه‌شناسی روانشناسی اقتصاد علوم سیاسی آموزش حقوق جغرافیا روابط بین‌الملل و سایر زیرشاخه‌های علوم اجتماعی در این نمایه پوشش داده می‌شوند. SSCI شامل هزاران مجله معتبر در حدود ۵۰ رشته موضوعی مرتبط با علوم اجتماعی است. مانند SCI-Expanded مجلات نمایه شده در SSCI نیز فرآیند ارزیابی دقیق کیفیت و تأثیرگذاری را گذرانده‌اند و از اعتبار بالایی در جامعه علمی بین‌المللی برخوردارند. ضریب تأثیر (Impact Factor) نیز برای مجلات نمایه شده در SSCI محاسبه و در گزارش استنادی مجلات (Journal Citation Reports – JCR) منتشر می‌شود هرچند ممکن است الگوهای استنادی و مقادیر ضریب تأثیر در علوم اجتماعی با علوم دقیق تفاوت‌هایی داشته باشند. انتشار مقاله در مجله‌ای که در SSCI نمایه شده است برای پژوهشگران علوم اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به دیده شدن و ارجاع دهی به پژوهش آن‌ها در سطح بین‌المللی کمک شایانی می‌کند. این امر می‌تواند در پیشرفت شغلی پذیرش در برنامه‌های آکادمیک معتبر و جذب حمایت‌های مالی پژوهشی تأثیرگذار باشد. پایگاه SSCI ابزاری ضروری برای پژوهشگران دانشجویان و متخصصان در حوزه‌های علوم اجتماعی است که به آن‌ها امکان می‌دهد به جدیدترین پژوهش‌ها دسترسی یابند روندها را تحلیل کنند و تأثیرگذاری آثار علمی را بسنجند.

نمایه استنادی هنر و علوم انسانی (A&HCI)

نمایه استنادی هنر و علوم انسانی (Arts & Humanities Citation Index) یا A&HCI یکی دیگر از نمایه‌های تخصصی در مجموعه Core Collection پایگاه Web of Science است. این نمایه بر پوشش ادبیات علمی در حوزه‌های هنر ادبیات تاریخ فلسفه زبان‌شناسی الهیات معماری موسیقی مطالعات فرهنگی و سایر رشته‌های مرتبط با علوم انسانی و هنر تمرکز دارد. A&HCI شامل صدها مجله معتبر در این حوزه‌هاست. الگوهای نشر و استناد در حوزه‌های هنر و علوم انسانی اغلب با علوم و علوم اجتماعی متفاوت است. به عنوان مثال در این رشته‌ها ممکن است استناد به کتاب‌ها و فصول کتاب یا منابع قدیمی‌تر نسبت به مقالات مجله‌ای اخیر اهمیت بیشتری داشته باشد. با توجه به این تفاوت‌ها معیارهای ارزیابی و تحلیل استنادی در A&HCI ممکن است کمی با SCI و SSCI متفاوت باشد هرچند اصول کلی انتخاب مجلات معتبر و با کیفیت ثابت است. نکته مهم این است که برای مجلات نمایه شده در A&HCI ضریب تأثیر (Impact Factor) محاسبه و منتشر نمی‌شود. این به دلیل ماهیت متفاوت فرآیندهای نشر و الگوهای استنادی در این حوزه‌هاست و عدم وجود ضریب تأثیر به معنای کم‌اهمیت بودن مجلات این نمایه نیست. نمایه شدن یک مقاله در مجله‌ای که در A&HCI قرار دارد نشان‌دهنده کیفیت و اعتبار آن در جامعه علمی هنر و علوم انسانی است و به دیده شدن آن در سطح بین‌المللی کمک می‌کند. این نمایه ابزاری حیاتی برای پژوهشگران این حوزه‌هاست تا بتوانند به پژوهش‌های کلیدی دسترسی یابند و ارتباطات استنادی در رشته خود را درک کنند.

نمایه استنادی منابع نوظهور (ESCI)

نمایه استنادی منابع نوظهور (Emerging Sources Citation Index) یا ESCI جدیدترین نمایه در مجموعه Core Collection پایگاه Web of Science است که از سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شده است. هدف اصلی ESCI پوشش مجلاتی است که از نظر کیفیت و فرآیندهای نشر استانداردهای اولیه لازم برای ورود به Web of Science را دارند اما هنوز به سطحی از تأثیرگذاری استنادی نرسیده‌اند که برای ورود به نمایه‌های اصلی SCI-Expanded SSCI یا A&HCI واجد شرایط باشند. ESCI به عنوان یک “سکوی پرتاب” برای مجلات جدید یا مجلاتی که در حوزه‌های نوظهور فعالیت می‌کنند عمل می‌کند. مجلات پذیرفته شده در ESCI به طور مداوم توسط Clarivate Analytics رصد می‌شوند و در صورت افزایش کیفیت و بهبود شاخص‌های استنادی در طول زمان ممکن است برای ارتقا به یکی از نمایه‌های اصلی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند. مقالات نمایه شده در ESCI به طور کامل در پلتفرم Web of Science قابل جستجو و بازیابی هستند و استنادات به آن‌ها و از آن‌ها نیز قابل ردیابی است. این به این معنی است که مقالات منتشر شده در مجلات ESCI بخشی از شبکه استنادی WOS محسوب می‌شوند و در محاسبات استنادی پژوهشگران و نهادها لحاظ می‌گردند. با این حال مهم‌ترین تفاوت مجلات ESCI با مجلات نمایه‌های اصلی (SCI, SSCI, A&HCI) این است که ضریب تأثیر (Impact Factor) برای آن‌ها محاسبه و منتشر نمی‌شود. نمایه شدن در ESCI نشان‌دهنده اعتبار و کیفیت مجله در سطح ورودی به WOS است و فرصتی برای مجلات فراهم می‌آورد تا در معرض دید جامعه علمی جهانی قرار گیرند و پتانسیل خود را برای تأثیرگذاری بیشتر نشان دهند. برای پژوهشگران انتشار مقاله در مجلات ESCI نیز گامی مثبت در جهت افزایش دیده شدن بین‌المللی پژوهش محسوب می‌شود.

مزایای انتشار مقاله در WOS

انتشار یک اثر علمی در مجله‌ای که در پایگاه Web of Science نمایه شده است مزایای قابل توجهی برای نویسنده مؤسسه متبوع او و حتی پیشرفت کلی علم در آن حوزه به همراه دارد. اولین و شاید مهم‌ترین مزیت افزایش چشمگیر اعتبار علمی پژوهشگر است. داشتن مقالات WOS در رزومه نشان‌دهنده توانایی پژوهشگر در انجام تحقیقات با کیفیت بالا و انتشار نتایج آن در بسترهای بین‌المللی معتبر است. این امر در فرآیندهای استخدامی آکادمیک ارتقای مرتبه علمی (مانند تبدیل وضعیت از استادیار به دانشیار یا دانشیار به استاد تمام) و کسب موقعیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی پیشرو بسیار مؤثر است. دومین مزیت کلیدی افزایش دیده شدن و دسترسی جهانی به پژوهش است. WOS توسط هزاران مؤسسه و میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمایه شدن مقاله در این پایگاه آن را در معرض دید گسترده‌ای از پژوهشگران قرار می‌دهد که به دنبال ادبیات علمی مرتبط هستند. این افزایش دیده شدن به نوبه خود احتمال استناد به مقاله را افزایش می‌دهد. استنادات بالاتر نه تنها نشان‌دهنده تأثیرگذاری پژوهش است بلکه در محاسبه شاخص‌های کتاب‌سنجی مانند شاخص H (H-index) برای پژوهشگر نقش مستقیم دارد و اعتبار او را در سطح بین‌المللی تقویت می‌کند. برای مؤسسات پژوهشی نیز تعداد و کیفیت مقالات WOS اعضای هیئت علمی یکی از شاخص‌های مهم در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها و ارزیابی عملکرد پژوهشی کلی مؤسسه است. علاوه بر این انتشار در WOS می‌تواند در جذب بودجه‌های پژوهشی همکاری‌های بین‌المللی و حضور مؤثرتر در جامعه علمی جهانی نقش داشته باشد. در نهایت با انتشار نتایج پژوهش در مجلات با کیفیت و نمایه شده در WOS پژوهشگر به طور مستقیم در گسترش دانش در حوزه تخصصی خود مشارکت می‌کند و یافته‌های او به بخشی از بدنه دانش جهانی تبدیل می‌شود که برای نسل‌های آینده پژوهشگران قابل دسترس و قابل استناد خواهد بود.

نحوه جستجو و دسترسی به مقالات WOS

دسترسی و جستجو در پایگاه Web of Science معمولاً از طریق پلتفرم آنلاین اختصاصی Clarivate Analytics انجام می‌شود. این پلتفرم امکانات جستجوی پیشرفته‌ای را برای یافتن مقالات مجلات نویسندگان نهادها و اطلاعات استنادی فراهم می‌آورد. دسترسی به محتوای کامل WOS عموماً نیازمند اشتراک است و بیشتر کاربران از طریق اشتراک سازمانی دانشگاه‌ها مراکز تحقیقاتی بیمارستان‌ها یا کتابخانه‌های بزرگ به این پایگاه دسترسی پیدا می‌کنند. در بسیاری از موارد کاربران می‌توانند از طریق شبکه داخلی مؤسسه خود یا با استفاده از شناسه کاربری و رمز عبور اختصاصی که توسط مؤسسه فراهم شده است به WOS وارد شوند. پس از ورود به پلتفرم WOS کاربران می‌توانند از ابزارهای جستجوی متنوع استفاده کنند. جستجوی پایه (Basic Search) امکان جستجو با استفاده از کلمات کلیدی نام نویسنده عنوان مجله یا سال انتشار را فراهم می‌آورد. جستجوی پیشرفته (Advanced Search) امکان ترکیب فیلدهای مختلف جستجو با استفاده از عملگرهای بولی (AND, OR, NOT) و فیلترهای دقیق‌تر را می‌دهد تا نتایج جستجو محدودتر و مرتبط‌تر شوند. یکی از قدرتمندترین قابلیت‌های WOS جستجوی استنادی (Cited Reference Search) است که به کاربران اجازه می‌دهد یک مقاله یا کتاب خاص را جستجو کرده و سپس ببینند کدام مقالات بعدی به آن اثر استناد کرده‌اند. این قابلیت برای ردیابی تأثیر یک پژوهش شناسایی آخرین پیشرفت‌ها در یک حوزه و درک سیر تحول یک ایده علمی بسیار مفید است. نتایج جستجو در WOS شامل اطلاعات کتاب‌شناختی کامل مقالات چکیده کلمات کلیدی اطلاعات استنادی (تعداد استنادات دریافت شده فهرست منابع) و لینک به متن کامل مقاله (در صورت دسترسی مؤسسه به آن مجله) است. کاربران همچنین می‌توانند نتایج جستجو را فیلتر مرتب‌سازی و تحلیل کنند و گزارش‌های استنادی برای مجموعه‌ای از مقالات یا یک نویسنده خاص ایجاد نمایند. استفاده مؤثر از قابلیت‌های جستجو و تحلیل WOS نیازمند آشنایی با ساختار پایگاه و ابزارهای آن است.

سوالات متداول

WOS با ISI چه تفاوتی دارد؟

ISI نام سازمانی بود که نمایه‌های استنادی اولیه (مانند SCI) را پایه‌گذاری کرد و اکنون بخشی از Clarivate Analytics است. Web of Science (WOS) پلتفرمی است که این نمایه‌های قدیمی ISI و نمایه‌های جدیدتر را در خود جای داده است. بنابراین WOS شامل نمایه‌های ISI است.

چگونه بفهمیم یک مجله در WOS نمایه شده است؟

برای اطمینان از نمایه شدن یک مجله در WOS باید به Master Journal List در وب‌سایت Clarivate Analytics مراجعه کنید. این لیست رسمی‌ترین منبع برای بررسی وضعیت نمایه شدن مجلات در نمایه‌های مختلف WOS است.

آیا چاپ مقاله در WOS هزینه دارد؟

پایگاه WOS خود هزینه‌ای برای نمایه کردن مقالات دریافت نمی‌کند. هزینه‌ها مربوط به فرآیند چاپ در مجله است که ممکن است شامل هزینه پردازش مقاله (APC) در مجلات دسترسی آزاد یا هزینه‌های اشتراک برای دسترسی به مجلات بسته باشد.

تفاوت نمایه‌های مختلف WOS (مانند SCI و ESCI) چیست؟

SCI نمایه اصلی علوم با مجلات دارای ضریب تأثیر است که استانداردهای بالایی دارند. ESCI نمایه جدیدتری برای مجلات نوظهور است که در حال ارزیابی هستند و ضریب تأثیر رسمی ندارند اما قابل جستجو و استنادند.

چگونه میتوان به پایگاه WOS دسترسی پیدا کرد؟

دسترسی به WOS معمولاً از طریق اشتراک سازمانی (دانشگاه‌ها مراکز تحقیقاتی) امکان‌پذیر است. کاربران این نهادها می‌توانند از طریق شبکه داخلی یا شناسه کاربری اختصاصی خود به پایگاه دسترسی یابند.